Tasodifiy hikoya: Umi bilan birinchi marta
Salom meni ismim Muhamadali yoshim 17 da hulas gapti qisqa qils umi bilan maktabda tanishdik umi bil...davomi
Salom meni ismim Muhamadali yoshim 17 da hulas gapti qisqa qils umi bilan maktabda tanishdik umi bil...davomi
Библиотека | Boshqalar | Adashgan avtobus (kamolov)
хола, жуда узоқ. Чегара постигача етказиб қўйишим мумкин. Постдан ўтасизлар, у ёғига киракашлар тиқилиб ётибди.
– Майли, ўғлим. Аммо дадасининг қайси шаҳардалигиниям билмаймиз-да.
Киракаш мижозларига ҳайрон бўлиб қаради.
– Эҳ-ҳе, бу ёғи таваккал, денг, – деди у қовоғини уйиб.
– Ҳа, таваккал.
– Нима, дараги йўқми?
– Тўрт йил бўлди, – деди аёл чуқур хўрсиниб.
– Вой-бў!.. Нима қилай унда, ҳайдайинми?
– Ҳайданг!
Улар кўп ўтмай Қозоғистон чегара постига етиб келишди.
– Онахон, ёнингизда эрингизнинг бирорта сурати борми?
– Ҳа, бор.
– Беринг-чи. Мен бир танишларга кўрсатиб кўраман, – деди таксичи.
Нилуфар сумкасини шоша-пиша кавлаштириб, дадасининг суратини олиб берди.
– Илоҳим, барака топинг, ўғлим.
– Сизлар ўтириб туринглар, хўпми? – деди у ва пост томон қараб кетди.
Чегара пости сафарга отланган одамлар билан гавжум эди. Улар орасида қўлида калитини айлантириб "Таксилар бор, такси!" деб юрганлар ҳам сон мингта. Бир оздан сўнг ҳайдовчи юзида самимий табассум билан қозоқбашара бир кишини бошлаб келди.
– Онахон, манави йигитнинг исми Мурод. У нариги томонда посадчик. Худо деган экансиз, шекилли. У эрингизни танигандай бўлаяпти.
– Вой, шунақами? Ўзим ўргилай, сиздан!
– Мен бу кишини қайси машинага ўтириб кетганини эсладим, – деди Мурод қозоқча аралаш лаҳжада. – Ўша таксичи ҳозир шу ерда бўлиши керак. Фақат сизлар чегарадан у ёққа ўтасизлар. Уни кутасизлар. Кеч қолиб кетсангизлар, тунашга жой топиб бераман.
– Вой, майлига, ўғлим. Хайрият, сизни худойимнинг ўзи бизга етказди. Шунгаям шукур, – деди севиниб Кибриё хола.
– Бўлмаса, навбатга туриб чегарадан ўтаверинглар. Мен ўша ёқда бўламан, топиб оласизлар. Паспортларинг жойидами, ишқилиб?
– Ҳа, жойида, – деди Нилуфар.
Келишишди. Мурод ҳам, таксичи ҳам кетишди. Божхона постидан навбат кутиб ўтиб олишгунга қадар тинкалари қуриди. Мурод кутиб турганди.
– Омадингиз бор экан, онахон, – деди у кулиб. – Ўша мен айтган, эрингизни олиб кетган таксичи суратни кўриб таниди. У эрингизни қаерга олиб бориб қўйганини билади, албатта.
Она-бола ҳозироқ оталарини учратиб қоладигандай қувониб боришарди. Машиналар кўп эди. Бир автобус эшиги олдида туриб олган чиптачи киши "Келинглар, Новосибирскка жўнаяпмиз! Энг арзон чипта бизда, юз – юз эллик минг сўм! Икки суткада етказиб борамиз, гарантия!" деб тинмай бақириб-чақирарди.
– "Юз – юз эллик минг", дейсизми? Нега нархи икки хил? – ҳайратланиб сўради сафарга отланган ўрта ёшлардаги бир киши.
– Юз эллик минглигида ўтириб кетасиз, юз минглигига ўртага чиройли қилиб тахтача қўйиб берамиз. Олтмиш киши оламиз.
– Ҳа, тушунарли. Арзон экан.
– Келинг, отахон, юз эллик мингликдан иккита жой қолди, холос.
– Менга юз минглигиям бўлаверади. Қиз узатаётгандим. Эллик минг ҳам ҳарна-да. Икки сутка ҳеч гапмас, чидаса бўлади, нима дедингиз?
– Нима мақсадда кетаяпсиз ўзи, отахон? – сўради чиптачи.
– Эл қатори меҳнатга-да.
– Борар жойингиз аниқми?
– Э, йўқ. Одамлар бор таваккал деб кетишаяпти-ку. Рисқ-насиб қилгани-да.
– Хоҳласангиз, яхши иш жойлари бор. Йўл-йўлакай ташлаб ўтиб кетамиз.
– Э, шунақами, яхши бўларди, – деди у киши ва қўйнидан минг сўмлик бир пачка пулни чиқариб узатди.
– Мана чиптангиз, орқага ўтиб, бемалол жойлашаверинг. Ҳа, исмингиз нима эди, тоға?
– Сувонқул.
– Сувонқул ака. Битта жойда сизбоп яхши иш бор. Ўша ерга борганда автобусни тўхтатиб, сизни чақираман. Беш-олти киши тушиб қоласизлар, хўпми? Сизларни бир енгил машина кутиб олади. Паспортингизни пропискага қўйишади. Ишлашга рухсатнома олиб беришади. Хуллас, ҳаммаси қонуний бўлади.
– Раҳмат, ука. Барака топинг.
Она-бола бу суҳбатни тинглаганча автобус ёнида туриб қолишди.
– Отанг ҳам худди мана шу кишига ўхшаб кетган шекилли, қизим.
– Ҳа. Демак, ўша таксичи отамни қаердадир йўлда тушириб қолдирган.
– Қара-я, қизим, – деди Кибриё хола ҳаллослаб. – Ишимизнинг ўнгидан келганини...
– Нима қиламиз, отамнинг манзилини билиб олсак, кетаверамизми?
– Қанийди, болам. Тўхта-тўхта, пулимиз кам-ку. Қайтишниям ўйлашимиз керак.
– Отам берарлар.
– Йўқ. Одамнинг бошида ҳар хил иш бўлиши мумкин. Ишқилиб, соғ-омонмикин бечора?
– Яхши ният қилайлик, ойи.
Уларни бир жингалаксоч, миллати номаълум, тилла тишли, ўрта ёшлардаги киши айёрона жилмайиб кутиб олди. Қўлида Ёраҳмад аканинг сурати бор эди.
– Бу кишини эсладим. Тўрт йилча бурун ўзим олиб кетганман, – деди у салом-аликни ҳам насия қилиб.
– Вой, ростданми? Жон болам, сиз у кишининг қаердалигини биласизми-а?
– Ҳа. Йўл-йўлакай бир ерга ишлагани тушириб қолдиргандим. Нима, хабар қилмадими?
– Йўқ.
– Вой-бў! Шунча йилдан бери-я?
– Ҳа. У киши кетганларида манави қизим жуда ёш эди. Ҳозир йигирмага тўлди!..
– Бўлди, онахон, Сизни тушундим. Хоҳласангиз, сизларни олиб кетиб, хўжайинингиз ишлаётган жойга тушириб кетаман.
– Вой, майли. Йўл кирангиз неча пул бўлади?
– Пулларингиз шартмас. Савоб ҳам керак-ку. Эҳтимол, насиб қилса, қайтишда учовларингизни ҳам олиб келиб қўярман. Акахон тузукроқ пул топган бўлса, рози қилишар, ҳимматлари-да, – деди ҳайдовчи ва ҳеҳелаб беўхшов кулиб қўйди.
– Вой, айланай сиздан. Биздан қайтмаса, худодан қайтсин.
– Бўпти, юринглар бўлмаса. Паспортларинг қани? Менга беринглар. Йўлда "текшир-текшир" кўп.
– Ишимиз ўнгидан келганини қара-я. Паспортларимизни амакингга берақол, қизим.
Нилуфар паспортларни ҳайдовчига узатди.
– Ҳов анави толнинг тагидаги "Мерседес"га яхшилаб жойлашиб ўтириб олаверинглар. Мен ҳозир... – деди ҳайдовчи ва паспортларни варақлаб Муродга маъноли илжайди-да, биргаликда юк машинасининг ортига ўтишди."Мерседес" автобуси ниҳоят Нилуфарнинг отаси ишлаётгани тахмин қилинган манзилга етиб тўхтади. Қизиғи шундаки, йўловчиларнинг
ҳаммаси айнан шу манзилга ишга келган кўринарди. Машина баланд деворли, худди қамоқхона каби тепасига тиканли сим тортилган ишхона ҳудудига яқин жойда турарди. Ҳайдовчи қўл телефонида аллақаёққа қўнғироқ қилганди, дарвоза ланг очилди. У ерда машинани қора ниқоб таққан ва қуролланган кишилар кутиб олишди. Корхона ҳудудидан бадбўй ҳид анқирди. Йўловчилар ниқобни шунинг учун ҳам тақиб олган шекилли, деган ўйга боришган бўлишса ажабмас. Кимдир дастрўмолини бурнига тутган бўлса, аёллар димоқларини араб аёллари каби рўмоллари билан беркитиб олишди.
– Намунча сассиқ бўлмаса-а? – дея дабдурустдан сўради Нилуфар ҳамроҳлик қилиб келган бир йўловчидан.
– Ишнинг осони бўлмайди-да, синглим. Шунинг учун ҳам бу ерда яхши ҳақ тўлашади, дейишаяпти. Ишлагани келганмисиз ўзи?
– Йўқ, отамни қидириб келувдик. У кишини шу ерда ишлайди, дейишди.
– Э, шунақами? Демак, бечора яхши пул топаман, деб бу ерларга келган экан-да, а?
– Билмасам, – деди Нилуфар.
– Қизим, анави шопир қани? – сўради она қизидан.
Ҳайдовчи бир четда, шу ернинг бошлиғи чоғи, қора чарм камзул кийган, бўйнига олтин занжир таққан сочи қиртишлаб олинган норғул киши билан суҳбатлашарди. Нилуфар уларнинг ёнига боришга чўчиди. Ҳайдовчи бўшагач, ўзи келиб қолар, деб кутишди. Аммо қуролланган соқчилар рус тилида "Қани, юринглар, баракларингни кўрсатаман!", деди. Бир-икки йўловчи индамай олдинга тушган бўлишди. Қолганлар ҳайрон бўлиб, бир-бирлари
– Майли, ўғлим. Аммо дадасининг қайси шаҳардалигиниям билмаймиз-да.
Киракаш мижозларига ҳайрон бўлиб қаради.
– Эҳ-ҳе, бу ёғи таваккал, денг, – деди у қовоғини уйиб.
– Ҳа, таваккал.
– Нима, дараги йўқми?
– Тўрт йил бўлди, – деди аёл чуқур хўрсиниб.
– Вой-бў!.. Нима қилай унда, ҳайдайинми?
– Ҳайданг!
Улар кўп ўтмай Қозоғистон чегара постига етиб келишди.
– Онахон, ёнингизда эрингизнинг бирорта сурати борми?
– Ҳа, бор.
– Беринг-чи. Мен бир танишларга кўрсатиб кўраман, – деди таксичи.
Нилуфар сумкасини шоша-пиша кавлаштириб, дадасининг суратини олиб берди.
– Илоҳим, барака топинг, ўғлим.
– Сизлар ўтириб туринглар, хўпми? – деди у ва пост томон қараб кетди.
Чегара пости сафарга отланган одамлар билан гавжум эди. Улар орасида қўлида калитини айлантириб "Таксилар бор, такси!" деб юрганлар ҳам сон мингта. Бир оздан сўнг ҳайдовчи юзида самимий табассум билан қозоқбашара бир кишини бошлаб келди.
– Онахон, манави йигитнинг исми Мурод. У нариги томонда посадчик. Худо деган экансиз, шекилли. У эрингизни танигандай бўлаяпти.
– Вой, шунақами? Ўзим ўргилай, сиздан!
– Мен бу кишини қайси машинага ўтириб кетганини эсладим, – деди Мурод қозоқча аралаш лаҳжада. – Ўша таксичи ҳозир шу ерда бўлиши керак. Фақат сизлар чегарадан у ёққа ўтасизлар. Уни кутасизлар. Кеч қолиб кетсангизлар, тунашга жой топиб бераман.
– Вой, майлига, ўғлим. Хайрият, сизни худойимнинг ўзи бизга етказди. Шунгаям шукур, – деди севиниб Кибриё хола.
– Бўлмаса, навбатга туриб чегарадан ўтаверинглар. Мен ўша ёқда бўламан, топиб оласизлар. Паспортларинг жойидами, ишқилиб?
– Ҳа, жойида, – деди Нилуфар.
Келишишди. Мурод ҳам, таксичи ҳам кетишди. Божхона постидан навбат кутиб ўтиб олишгунга қадар тинкалари қуриди. Мурод кутиб турганди.
– Омадингиз бор экан, онахон, – деди у кулиб. – Ўша мен айтган, эрингизни олиб кетган таксичи суратни кўриб таниди. У эрингизни қаерга олиб бориб қўйганини билади, албатта.
Она-бола ҳозироқ оталарини учратиб қоладигандай қувониб боришарди. Машиналар кўп эди. Бир автобус эшиги олдида туриб олган чиптачи киши "Келинглар, Новосибирскка жўнаяпмиз! Энг арзон чипта бизда, юз – юз эллик минг сўм! Икки суткада етказиб борамиз, гарантия!" деб тинмай бақириб-чақирарди.
– "Юз – юз эллик минг", дейсизми? Нега нархи икки хил? – ҳайратланиб сўради сафарга отланган ўрта ёшлардаги бир киши.
– Юз эллик минглигида ўтириб кетасиз, юз минглигига ўртага чиройли қилиб тахтача қўйиб берамиз. Олтмиш киши оламиз.
– Ҳа, тушунарли. Арзон экан.
– Келинг, отахон, юз эллик мингликдан иккита жой қолди, холос.
– Менга юз минглигиям бўлаверади. Қиз узатаётгандим. Эллик минг ҳам ҳарна-да. Икки сутка ҳеч гапмас, чидаса бўлади, нима дедингиз?
– Нима мақсадда кетаяпсиз ўзи, отахон? – сўради чиптачи.
– Эл қатори меҳнатга-да.
– Борар жойингиз аниқми?
– Э, йўқ. Одамлар бор таваккал деб кетишаяпти-ку. Рисқ-насиб қилгани-да.
– Хоҳласангиз, яхши иш жойлари бор. Йўл-йўлакай ташлаб ўтиб кетамиз.
– Э, шунақами, яхши бўларди, – деди у киши ва қўйнидан минг сўмлик бир пачка пулни чиқариб узатди.
– Мана чиптангиз, орқага ўтиб, бемалол жойлашаверинг. Ҳа, исмингиз нима эди, тоға?
– Сувонқул.
– Сувонқул ака. Битта жойда сизбоп яхши иш бор. Ўша ерга борганда автобусни тўхтатиб, сизни чақираман. Беш-олти киши тушиб қоласизлар, хўпми? Сизларни бир енгил машина кутиб олади. Паспортингизни пропискага қўйишади. Ишлашга рухсатнома олиб беришади. Хуллас, ҳаммаси қонуний бўлади.
– Раҳмат, ука. Барака топинг.
Она-бола бу суҳбатни тинглаганча автобус ёнида туриб қолишди.
– Отанг ҳам худди мана шу кишига ўхшаб кетган шекилли, қизим.
– Ҳа. Демак, ўша таксичи отамни қаердадир йўлда тушириб қолдирган.
– Қара-я, қизим, – деди Кибриё хола ҳаллослаб. – Ишимизнинг ўнгидан келганини...
– Нима қиламиз, отамнинг манзилини билиб олсак, кетаверамизми?
– Қанийди, болам. Тўхта-тўхта, пулимиз кам-ку. Қайтишниям ўйлашимиз керак.
– Отам берарлар.
– Йўқ. Одамнинг бошида ҳар хил иш бўлиши мумкин. Ишқилиб, соғ-омонмикин бечора?
– Яхши ният қилайлик, ойи.
Уларни бир жингалаксоч, миллати номаълум, тилла тишли, ўрта ёшлардаги киши айёрона жилмайиб кутиб олди. Қўлида Ёраҳмад аканинг сурати бор эди.
– Бу кишини эсладим. Тўрт йилча бурун ўзим олиб кетганман, – деди у салом-аликни ҳам насия қилиб.
– Вой, ростданми? Жон болам, сиз у кишининг қаердалигини биласизми-а?
– Ҳа. Йўл-йўлакай бир ерга ишлагани тушириб қолдиргандим. Нима, хабар қилмадими?
– Йўқ.
– Вой-бў! Шунча йилдан бери-я?
– Ҳа. У киши кетганларида манави қизим жуда ёш эди. Ҳозир йигирмага тўлди!..
– Бўлди, онахон, Сизни тушундим. Хоҳласангиз, сизларни олиб кетиб, хўжайинингиз ишлаётган жойга тушириб кетаман.
– Вой, майли. Йўл кирангиз неча пул бўлади?
– Пулларингиз шартмас. Савоб ҳам керак-ку. Эҳтимол, насиб қилса, қайтишда учовларингизни ҳам олиб келиб қўярман. Акахон тузукроқ пул топган бўлса, рози қилишар, ҳимматлари-да, – деди ҳайдовчи ва ҳеҳелаб беўхшов кулиб қўйди.
– Вой, айланай сиздан. Биздан қайтмаса, худодан қайтсин.
– Бўпти, юринглар бўлмаса. Паспортларинг қани? Менга беринглар. Йўлда "текшир-текшир" кўп.
– Ишимиз ўнгидан келганини қара-я. Паспортларимизни амакингга берақол, қизим.
Нилуфар паспортларни ҳайдовчига узатди.
– Ҳов анави толнинг тагидаги "Мерседес"га яхшилаб жойлашиб ўтириб олаверинглар. Мен ҳозир... – деди ҳайдовчи ва паспортларни варақлаб Муродга маъноли илжайди-да, биргаликда юк машинасининг ортига ўтишди."Мерседес" автобуси ниҳоят Нилуфарнинг отаси ишлаётгани тахмин қилинган манзилга етиб тўхтади. Қизиғи шундаки, йўловчиларнинг
ҳаммаси айнан шу манзилга ишга келган кўринарди. Машина баланд деворли, худди қамоқхона каби тепасига тиканли сим тортилган ишхона ҳудудига яқин жойда турарди. Ҳайдовчи қўл телефонида аллақаёққа қўнғироқ қилганди, дарвоза ланг очилди. У ерда машинани қора ниқоб таққан ва қуролланган кишилар кутиб олишди. Корхона ҳудудидан бадбўй ҳид анқирди. Йўловчилар ниқобни шунинг учун ҳам тақиб олган шекилли, деган ўйга боришган бўлишса ажабмас. Кимдир дастрўмолини бурнига тутган бўлса, аёллар димоқларини араб аёллари каби рўмоллари билан беркитиб олишди.
– Намунча сассиқ бўлмаса-а? – дея дабдурустдан сўради Нилуфар ҳамроҳлик қилиб келган бир йўловчидан.
– Ишнинг осони бўлмайди-да, синглим. Шунинг учун ҳам бу ерда яхши ҳақ тўлашади, дейишаяпти. Ишлагани келганмисиз ўзи?
– Йўқ, отамни қидириб келувдик. У кишини шу ерда ишлайди, дейишди.
– Э, шунақами? Демак, бечора яхши пул топаман, деб бу ерларга келган экан-да, а?
– Билмасам, – деди Нилуфар.
– Қизим, анави шопир қани? – сўради она қизидан.
Ҳайдовчи бир четда, шу ернинг бошлиғи чоғи, қора чарм камзул кийган, бўйнига олтин занжир таққан сочи қиртишлаб олинган норғул киши билан суҳбатлашарди. Нилуфар уларнинг ёнига боришга чўчиди. Ҳайдовчи бўшагач, ўзи келиб қолар, деб кутишди. Аммо қуролланган соқчилар рус тилида "Қани, юринглар, баракларингни кўрсатаман!", деди. Бир-икки йўловчи индамай олдинга тушган бўлишди. Қолганлар ҳайрон бўлиб, бир-бирлари