Tasodifiy hikoya: Tashna xislar-2
Menimcha 20 kunlardan so'ng ular paxtadan qaytishdi bir xaftaga kolejdan ruxsat olib qishlog'iga ket...davomi
Menimcha 20 kunlardan so'ng ular paxtadan qaytishdi bir xaftaga kolejdan ruxsat olib qishlog'iga ket...davomi
Библиотека | Boshqalar | Adashgan avtobus 5 (kamolov)
билолмай карахт ҳолда туриб қолди ва хотинига қичқирди:
– Барно! Тез бўлинглар, кетамиз!
Барно атрофдагиларга нажот нигоҳи билан қаради-да, кўзлари ёшланди.
– Бошимизда шу кўргулик ҳам бормиди энди? – деб қўйди у ва гўдагини ўриндиққа ётқизиб, тагини қуруқлаш учун оча бошлади.
Аёллар ҳам унга қарашди. Сумкаларини бўшатиб латта-лутта, эски кийимларидан узатишди. Ансора белидаги жун рўмолини ечиб берди. У билан чақалоқни яхшилаб ўрашди.
– Биз ҳам бирга кетайликми? – сўради Аслия шеригидан.
– Э йўқ. Кўпчилик нима бўлса, биз ҳам шу-да...
Бекзод юкларини, Барно гўдагини кўтариб тахминан жануб деб мўлжалланган тарафга кета бошлашди. Йўловчилар уларни оғир нигоҳ билан кузатиб қолишди. Ансоранинг юзларидан дувиллаб ёш тўкилди. Татьяна Алёнага биз ҳам кетайлик, дегандай маъноли қаради. Дугонаси нима деярини билмай ерга боқди.
– Бекзод! Бирорта транспортни учратсанг, бошлаб келинглар, хўпми?! – дея қичқирди Жамшид.
– Хўп! – дея жавоб қайтарди у.
– Ҳамма ўтин-чўп йиғсин! Умуман, ёқадиган нима нарса бўлса, бир ерга тўплайлик!
Барча йўловчилар теварак-атрофга тарқалишди. Оёқлари билан қор дўнгликларини тепишардию кўзлари аланг-жаланг эди. Ўртага бир уюм шувоқ, майда-чуйда ёғоч бўлаклари йиғилди. Автобус юкхонасидан ёқиш мумкин бўлган нарсани олишди. Бўм-бўш пластик идишлар, баклашкалар, резина поликлар ва ҳатто, захирадаги баллон ҳам ҳар эҳтимолга қарши бўшатиб, автобуснинг иккитадан бўлган орқа ғилдираклари ҳам ёқишга мўлжаллаб қўйилди. Бу биринчидан, тунги совуққа қарши кураш чоралари бўлса, иккинчидан, "Бизни қутқаринг!" деган "SOS" белгиси бўлиб хизмат қиларди. Чунки осмондан вертолёт ёки самолётлар ўтиб қолиши мумкин.Бекзод билан Барно узоқ юришди. Ҳолдан тойишди. Оқшом ҳам чўка бошладики, бирор зоғ кўринмасди. Яна изғирин шабада эсиб, қор бўрони бошланди. Бундай совуқда бошпанасиз қолиб кетиш хавфли эди. Бекзоднинг хаёлидан "Шамол янада кучайиб кетса-чи, унда нима бўлади? Бекор қилдик-да. Нима бўлсаям кўпчиликдан айрилмаслигимиз керак эди" деган нохуш ўй ўтди.
Кутилгандек шамол кучайгандан кучая борди. Барно гўдагини тик ҳолда ушлаб бағрига босиб олди. Қор учқунлари кўз очиргани қўймас, совуқ шамол игнасини аёвсиз санчарди... Шу алпозда икки чақиримча йўл босишди.
– Юришда тўхтамайлик, Барно!
– Чарчадим. Оёғим толиқиб қолди. Боламнинг иситмаси кўтарилаяпти.
– Бўпти, юр, ҳув анави чуқурликка тушиб бир оз ўтирамиз. Эмизиб ҳам оласан.
Паналаш учун чуқурликка тушишди. Аммо бир метрча қор бор экан, ботиб кетишди. Бекзод танаси билан энгашиб, она-боланинг устини тўсиб турди. Аммо қизариб кетган гўдак ҳолсизланиб қолган ва эмишни хоҳламаётганди.
– Мени қўрқитма, болам! – деди Барно шивирлаб ва йиғлай бошлади.
– Йиғлама, кўз ёшинг музлаб қолади. Кейин янаям қийналасан.
– Эй парвардигор, ўзинг мадад бер! Нима гуноҳ қилган эдикки, бизларни жазолаяпсан?! Ҳатто йиғлаб ҳам бўлмаса!.. Боламни ўз паноҳингда асра, менинг жонимни олақол!..
Қор учқунлари кўз очиргани қўймасди. Бунинг устига, уст-бошлари юпун.
– Барно, юрақол, кетайлик! Бўлмаса, учаламиз ҳам ҳалок бўламиз!
– Оёқларим ўзимга бўйсунмаяпти-да, ахир!
– Ҳаракат қилавер, тўхтама! Тўхташ хавфли!
Улар бир-бирларига суяниб, шамолга чап беришга ҳаракат қилиб оҳиста олға кетавердилар. Ортларидан қолган из бир зумда кўмилиб қоларди. Шу тахлит оч-наҳор узоқ юришди. Барно ҳолдан тойди ва ҳолсиз чўккалади. Бекзод гавдаси билан уни шамолдан тўсишга ҳаракат қиларди. Аммо бу фойда бермасди. Фуфайкасини ечди ва ўзи ҳам тиз чўкиб бошларини ўради. Ҳар ҳолда соябон бир оз иш берди. Барно чақалоқнинг бошини очиб кўрди, пешонасини ушлади. Унинг танаси совуқ эди. "Вой-вой! Болам! Бола-а-ам!" дея фарёд чекди у. Лекин унинг овозини совуқ шамол аллақаёқларга олиб кетди.
* * *
Бу пайтда нариги "Новосибирск-Тошкент" автобусидагилар совуқдан титраб-қақшаб божхона постига етиб олган бўлсалар, кичик автобусдагилар оппоқ дашту биёбонда, қор тўзонлари қўйнида яшаш учун курашмоқда эдилар. Дастлаб захира баллон ёқилди. Сўнгра орқа томондаги биттадан баллон ечиб олинди. Аммо ёнаётган бу гулханнинг тафти ҳам сезиларсиз бўлиб, айланма шамол унинг буриқсиб чиқаётган қора тутунини айлантириб юборар ва йўловчиларнинг юз-кўзларига урарди.
Ортиқча буюмлар, сумкалар ҳам бирин-кетин оловга ташланди ва шу зайлда тонгни қаршилашди. Яна ўша ўриндиқларда титраб-қақшаб мизғишга, бор латта-луттани кийиб ёки ўраб олишга тўғри келди. Кўпчилик шамоллаб, бетўхтов йўталар, очликдан ҳолдан тойгандилар.
Бир пайт Алёна чидай олмай қичқира бошлайди.
– Сделайте что-нибудь!! Мы все здесь помрём-же!
– Утром отсюда уедем! – қичқирди Жамшид.
– Как?
– Пешком!
Барча йўловчиларнинг асаблари ниҳоятда таранглашди. Ансора билан Аслия бир адёлни бошларига буркаб ўзаро пичирлашарди:
– Шундай совуқда анави Барноларнинг аҳволи нима бўлдийкин-а?
– Етиб олишгандир.
– Қаерга?
– Билмасам. Чақалоқни худойимнинг ўзи асрайди, дейишади.
– Биргалашиб кетавермадик-да.
– Эрталаб кетарканмиз-ку.
– Бекзод ака, эҳтимол, бирор машина топиб келиб қолар.
– Ҳа. Қанийди...
– Яхши ният қилайлик. Ишқилиб, юртимизга эсон-омон етиб олайлик-да...
– Шу ёқларга ишга келмай ман ўлай.
– Ҳа. Нимасини айтасан, бир адашдик-да...
– Бу адашиш жонимизга завол бўлмасайди...
* * *
Мерган оға ўша куни станциядан кеч қайтди. Об-ҳавонинг бундай кескин ўзгаришини, шамолнинг кучайишини кутмаганди. Отига қўшилган чана аравасида ёпинчиқларга бурканиб келарди. Бир пайт от ҳуркиб тўхтади. Одатда бирор йиртқич жониворга дуч келгудек бўлса, шундай қиларди. Оға беихтиёр милтиғини қўлига олди. Совуқдан қўллари милтиқ темирга ёпишгудек эди. Эллик метрлар, чамаси, нарида қорайиб бир нарса кўринди ва қимирлагандай туюлди. "Қизиқ, бўрига ўхшамайди-ку", деб қўйди мўйсафид ва осмонга қарата милтиғидан отди. Жонивор бўлганида аллақачон қочиб қоларди.Қарсиллаган овоздан Бекзод ўзига келди. Оёқ-қўллари бўйсунмаётган Барно деярли музлаб қолганди. Чўккалаб қолган Бекзод Барнонинг бошидан ўзининг бошини аранг ажратди ва от-аравага кўзи тушди. "Эй!" дея бақирмоқчи бўлди, лекин овози чиқмади. Чиқса ҳам шамол уни олиб кетди, ўрнидан туролмай йиқилди. Аммо Мерган оға ҳушёр эди. Отининг жиловини шу томон бурди ва ўрнидан туриб ёрдамга шошилди.
* * *
... Мерган оға, хотини Бибисора ва қизи тезда ўтов ичида тошўчоқ ёнига жой ҳозирлаб, чалажон қўл-оёқлари деярли музлаб қолган ёш келин-куёв ҳамда уларнинг аллақачон нобуд бўлган гўдагини олиб кириб ётқизишди.
... Эртасига эрталаб дастлаб Бекзод, сўнгра Барно ўзларига келишди. Уларга қайноқ туя сути ичиришди. Юз-кўзлари йиғи ва совуқдан шишиб кетган Барно боласи томон интилди, аммо мадорсизлиги туфайли ҳаракатлана олмади.
– Мурдани ушлаб туриб бўлмайди. Уни кўмиб келинглар, – деди Бибисора қозоқ тилида.
– Ҳей, журсеши? – сўради оға Бекзоддан. Йигитнинг ҳам қош-қовоқлари қизариб, шишиб кетганди. У "ҳа" ишорасини қилди.
– Кимсиздер? Қаёқдан кележатырсиздер?
– Р-Россиядан. Адашиб қолдик.
– Жўлингиз бўлсин?
– Тошкентга.
– Ў-ҳў, Ташкент алисдағўй.
– Ал, сут иш, балам. Қувват бўлади, – деди Бибисора хола.
– Қўнақдарға адемы тамақ истеп бер, – деди оға ва
– Барно! Тез бўлинглар, кетамиз!
Барно атрофдагиларга нажот нигоҳи билан қаради-да, кўзлари ёшланди.
– Бошимизда шу кўргулик ҳам бормиди энди? – деб қўйди у ва гўдагини ўриндиққа ётқизиб, тагини қуруқлаш учун оча бошлади.
Аёллар ҳам унга қарашди. Сумкаларини бўшатиб латта-лутта, эски кийимларидан узатишди. Ансора белидаги жун рўмолини ечиб берди. У билан чақалоқни яхшилаб ўрашди.
– Биз ҳам бирга кетайликми? – сўради Аслия шеригидан.
– Э йўқ. Кўпчилик нима бўлса, биз ҳам шу-да...
Бекзод юкларини, Барно гўдагини кўтариб тахминан жануб деб мўлжалланган тарафга кета бошлашди. Йўловчилар уларни оғир нигоҳ билан кузатиб қолишди. Ансоранинг юзларидан дувиллаб ёш тўкилди. Татьяна Алёнага биз ҳам кетайлик, дегандай маъноли қаради. Дугонаси нима деярини билмай ерга боқди.
– Бекзод! Бирорта транспортни учратсанг, бошлаб келинглар, хўпми?! – дея қичқирди Жамшид.
– Хўп! – дея жавоб қайтарди у.
– Ҳамма ўтин-чўп йиғсин! Умуман, ёқадиган нима нарса бўлса, бир ерга тўплайлик!
Барча йўловчилар теварак-атрофга тарқалишди. Оёқлари билан қор дўнгликларини тепишардию кўзлари аланг-жаланг эди. Ўртага бир уюм шувоқ, майда-чуйда ёғоч бўлаклари йиғилди. Автобус юкхонасидан ёқиш мумкин бўлган нарсани олишди. Бўм-бўш пластик идишлар, баклашкалар, резина поликлар ва ҳатто, захирадаги баллон ҳам ҳар эҳтимолга қарши бўшатиб, автобуснинг иккитадан бўлган орқа ғилдираклари ҳам ёқишга мўлжаллаб қўйилди. Бу биринчидан, тунги совуққа қарши кураш чоралари бўлса, иккинчидан, "Бизни қутқаринг!" деган "SOS" белгиси бўлиб хизмат қиларди. Чунки осмондан вертолёт ёки самолётлар ўтиб қолиши мумкин.Бекзод билан Барно узоқ юришди. Ҳолдан тойишди. Оқшом ҳам чўка бошладики, бирор зоғ кўринмасди. Яна изғирин шабада эсиб, қор бўрони бошланди. Бундай совуқда бошпанасиз қолиб кетиш хавфли эди. Бекзоднинг хаёлидан "Шамол янада кучайиб кетса-чи, унда нима бўлади? Бекор қилдик-да. Нима бўлсаям кўпчиликдан айрилмаслигимиз керак эди" деган нохуш ўй ўтди.
Кутилгандек шамол кучайгандан кучая борди. Барно гўдагини тик ҳолда ушлаб бағрига босиб олди. Қор учқунлари кўз очиргани қўймас, совуқ шамол игнасини аёвсиз санчарди... Шу алпозда икки чақиримча йўл босишди.
– Юришда тўхтамайлик, Барно!
– Чарчадим. Оёғим толиқиб қолди. Боламнинг иситмаси кўтарилаяпти.
– Бўпти, юр, ҳув анави чуқурликка тушиб бир оз ўтирамиз. Эмизиб ҳам оласан.
Паналаш учун чуқурликка тушишди. Аммо бир метрча қор бор экан, ботиб кетишди. Бекзод танаси билан энгашиб, она-боланинг устини тўсиб турди. Аммо қизариб кетган гўдак ҳолсизланиб қолган ва эмишни хоҳламаётганди.
– Мени қўрқитма, болам! – деди Барно шивирлаб ва йиғлай бошлади.
– Йиғлама, кўз ёшинг музлаб қолади. Кейин янаям қийналасан.
– Эй парвардигор, ўзинг мадад бер! Нима гуноҳ қилган эдикки, бизларни жазолаяпсан?! Ҳатто йиғлаб ҳам бўлмаса!.. Боламни ўз паноҳингда асра, менинг жонимни олақол!..
Қор учқунлари кўз очиргани қўймасди. Бунинг устига, уст-бошлари юпун.
– Барно, юрақол, кетайлик! Бўлмаса, учаламиз ҳам ҳалок бўламиз!
– Оёқларим ўзимга бўйсунмаяпти-да, ахир!
– Ҳаракат қилавер, тўхтама! Тўхташ хавфли!
Улар бир-бирларига суяниб, шамолга чап беришга ҳаракат қилиб оҳиста олға кетавердилар. Ортларидан қолган из бир зумда кўмилиб қоларди. Шу тахлит оч-наҳор узоқ юришди. Барно ҳолдан тойди ва ҳолсиз чўккалади. Бекзод гавдаси билан уни шамолдан тўсишга ҳаракат қиларди. Аммо бу фойда бермасди. Фуфайкасини ечди ва ўзи ҳам тиз чўкиб бошларини ўради. Ҳар ҳолда соябон бир оз иш берди. Барно чақалоқнинг бошини очиб кўрди, пешонасини ушлади. Унинг танаси совуқ эди. "Вой-вой! Болам! Бола-а-ам!" дея фарёд чекди у. Лекин унинг овозини совуқ шамол аллақаёқларга олиб кетди.
* * *
Бу пайтда нариги "Новосибирск-Тошкент" автобусидагилар совуқдан титраб-қақшаб божхона постига етиб олган бўлсалар, кичик автобусдагилар оппоқ дашту биёбонда, қор тўзонлари қўйнида яшаш учун курашмоқда эдилар. Дастлаб захира баллон ёқилди. Сўнгра орқа томондаги биттадан баллон ечиб олинди. Аммо ёнаётган бу гулханнинг тафти ҳам сезиларсиз бўлиб, айланма шамол унинг буриқсиб чиқаётган қора тутунини айлантириб юборар ва йўловчиларнинг юз-кўзларига урарди.
Ортиқча буюмлар, сумкалар ҳам бирин-кетин оловга ташланди ва шу зайлда тонгни қаршилашди. Яна ўша ўриндиқларда титраб-қақшаб мизғишга, бор латта-луттани кийиб ёки ўраб олишга тўғри келди. Кўпчилик шамоллаб, бетўхтов йўталар, очликдан ҳолдан тойгандилар.
Бир пайт Алёна чидай олмай қичқира бошлайди.
– Сделайте что-нибудь!! Мы все здесь помрём-же!
– Утром отсюда уедем! – қичқирди Жамшид.
– Как?
– Пешком!
Барча йўловчиларнинг асаблари ниҳоятда таранглашди. Ансора билан Аслия бир адёлни бошларига буркаб ўзаро пичирлашарди:
– Шундай совуқда анави Барноларнинг аҳволи нима бўлдийкин-а?
– Етиб олишгандир.
– Қаерга?
– Билмасам. Чақалоқни худойимнинг ўзи асрайди, дейишади.
– Биргалашиб кетавермадик-да.
– Эрталаб кетарканмиз-ку.
– Бекзод ака, эҳтимол, бирор машина топиб келиб қолар.
– Ҳа. Қанийди...
– Яхши ният қилайлик. Ишқилиб, юртимизга эсон-омон етиб олайлик-да...
– Шу ёқларга ишга келмай ман ўлай.
– Ҳа. Нимасини айтасан, бир адашдик-да...
– Бу адашиш жонимизга завол бўлмасайди...
* * *
Мерган оға ўша куни станциядан кеч қайтди. Об-ҳавонинг бундай кескин ўзгаришини, шамолнинг кучайишини кутмаганди. Отига қўшилган чана аравасида ёпинчиқларга бурканиб келарди. Бир пайт от ҳуркиб тўхтади. Одатда бирор йиртқич жониворга дуч келгудек бўлса, шундай қиларди. Оға беихтиёр милтиғини қўлига олди. Совуқдан қўллари милтиқ темирга ёпишгудек эди. Эллик метрлар, чамаси, нарида қорайиб бир нарса кўринди ва қимирлагандай туюлди. "Қизиқ, бўрига ўхшамайди-ку", деб қўйди мўйсафид ва осмонга қарата милтиғидан отди. Жонивор бўлганида аллақачон қочиб қоларди.Қарсиллаган овоздан Бекзод ўзига келди. Оёқ-қўллари бўйсунмаётган Барно деярли музлаб қолганди. Чўккалаб қолган Бекзод Барнонинг бошидан ўзининг бошини аранг ажратди ва от-аравага кўзи тушди. "Эй!" дея бақирмоқчи бўлди, лекин овози чиқмади. Чиқса ҳам шамол уни олиб кетди, ўрнидан туролмай йиқилди. Аммо Мерган оға ҳушёр эди. Отининг жиловини шу томон бурди ва ўрнидан туриб ёрдамга шошилди.
* * *
... Мерган оға, хотини Бибисора ва қизи тезда ўтов ичида тошўчоқ ёнига жой ҳозирлаб, чалажон қўл-оёқлари деярли музлаб қолган ёш келин-куёв ҳамда уларнинг аллақачон нобуд бўлган гўдагини олиб кириб ётқизишди.
... Эртасига эрталаб дастлаб Бекзод, сўнгра Барно ўзларига келишди. Уларга қайноқ туя сути ичиришди. Юз-кўзлари йиғи ва совуқдан шишиб кетган Барно боласи томон интилди, аммо мадорсизлиги туфайли ҳаракатлана олмади.
– Мурдани ушлаб туриб бўлмайди. Уни кўмиб келинглар, – деди Бибисора қозоқ тилида.
– Ҳей, журсеши? – сўради оға Бекзоддан. Йигитнинг ҳам қош-қовоқлари қизариб, шишиб кетганди. У "ҳа" ишорасини қилди.
– Кимсиздер? Қаёқдан кележатырсиздер?
– Р-Россиядан. Адашиб қолдик.
– Жўлингиз бўлсин?
– Тошкентга.
– Ў-ҳў, Ташкент алисдағўй.
– Ал, сут иш, балам. Қувват бўлади, – деди Бибисора хола.
– Қўнақдарға адемы тамақ истеп бер, – деди оға ва