Tasodifiy hikoya: Hoshimjonning yangi sarguzashtlari...
Bir kuni ofisimda o'tiruvdim telefonim jiringlab qoldi vizovga Craig David-7 daysni o'rnatganman zo'...davomi

бир томонини қўлига олиб.
– Э-э! Салом-салом! – деб қўйди Саидвафо қувониб.
– Хайрият, ўзбекчаниям ўрганиб олибсиз, – деди ҳожи оға.
Икки чол шимни қарама-қарши томонга бураб сиқишди.
– Энди буни совуқ сувга чайқаб, яна сиқамиз-да, хўпми?
– Хўп-хўп, – деди "Ўрис чол" ва шимни тоза сувли челакка тиқди.
Мезбон ҳўл шимини силкиб дорга илиб қўйгач, меҳмонни ичкарига таклиф қилди. Уй эски услубдаги токчали, ўчоқли экан. Даҳлиз ўртасига сандал қўйилибди. Шифти ҳам унчалик баландмас. Ўчоқда қумғон шиғиллаб қайнаб турарди. Кир ювиш учун қўйган чоғи. Аммо Саидвафо уни тутқич билан ушлаб чой дамлади. Низомхўжа илиқ сандалнинг бир четига омонат ўтириб дуо қилган бўлди.
– Вой-бў, бу ёлғиз ўзингиз қийналмаяпсизми?
– Юқ. Ман урганган.

– Фарзандлар хабар олишаяптими, йўқми?
– Қосим гўшт, жигар юборади. Вот Муталлиб молодец! Кўп хабар олади. Потом мой внук Уткир иногда приходит. Хороший пацан, очень умный.
– Ие, қизингиз, бошқалар-чи?
– Их много. Но, они мени билмайди, танимайди.
– Бирор бева кампирлардан топиб, сизни уйлантириб қўяйликми-а?
– Э, юқ.
– Бўлмаса, Ларисага айтинг, келаверсин.
– У ўғлимни кутган. Он в армии служит, сержантскую школу закончил.
– А как его зовут?
– Рустам.
– Рустам сизнинг бу ёқдалигингизни биладими?
– Юқ. Билса, хафа бўлади. Он меня любит.
– Сиз-чи?
– Мен ҳам яхши кўрган...
– Бу, пенсиянгиз нима бўлади?
– Лариса переводит.
– Демак, пулингиз бор, бойлик бор. Яхши... – дея ўйланиб қолди Низомхўжа ва калласига ярқ этиб бир ғоя келди. "Агар Саидвафонинг фарзандларига оталаринг Россиядан катта бойлик билан келибди", деб айтсам-чи. Уларни бу қизиқтирармикин? Ҳар ҳолда бу дунёда бойликка муккасидан кетмайдиган одам зоти топилмаса кераг-ов. Шу баҳона оталарини олиб кетишармиди, бирга яшашармиди. Баҳонада ота билан фарзандлар ўртасида меҳр-оқибат пайдо бўлармиди. Ундан кейин ҳеч қанақа бойлик йўқлигини билишса-да кўникиб, ёлғиз ташлаб қўйишмасмиди?..
"


"ОТАГИНАМ"

Низомхўжа дастлаб Қосимникига бош суқди. У меҳмонни иззат-икром билан кутиб олди.
– Мени танимайсиз. Олтиариқлик Низомхўжаман. Отангизнинг ошнаси бўламан.
Нонни майдалаётган Қосим бир муддат қотиб туриб қолди. Унинг нигоҳида "Қанақа ота? Қанақа ошна?" деган саволларни уқиб олиш қийин эмасди.
– Ҳа. Биз яқинда у билан Новосибирскдан автобусда бирга ҳамроҳ бўлиб келувдик.
– Укам бир нима дегандай бўлувди. Дунёнинг ишлари шунақа экан-да. Қани олинг, тоға, нонга қаранг.
– Раҳмат. Қисқаси, Қосимжон мен сизларни жуда яхши тушунаман. Саидвафо оталик вазифасини бажармаган, яъни сизларни тақдир ҳукмига ташлаб кетган. Бу жиҳатидан у гуноҳкор ҳисобланади. Лекин қариб-қартайиб, оёғи гўрга етай деганида қилган гуноҳларини тушунса, худойим уни кечиради. Сизлар ҳам энди оталарингга нисбатан кечиримли бўлишларинг керак-да.
– Мен сизни тушундим, отахон. Уни тан олиб, яхши қаранглар, ювиб-таранглар, демоқчисиз. Лекин у биз учун мутлақо бегона. Бизнинг отамизни худо раҳматига олган ва у бизга шундайлигича азиз бўлиб қолган. Фарзандларимизга доим боболаринг табаррук инсон бўлган, деб айтиб тарбия бериб келаяпмиз. Лекин улар ҳақиқий боболари шундай бир киши эканлигини билиб қолишса, биз нима деган одам бўламиз? Кейин маҳалла-кўй нима дейди? Йўқ, тоғажон, биз укаларим билан буни яхшилаб ўйлаб кўрдик. Энди кеч бўлган. У одам ҳеч бўлмаганида онамиз вафотида келиши керак эди.
– Тўғри. Мен ҳам уни оқламоқчи эмасман, Қосимжон. Лекин у кеч бўлсаям оталарингиз, шу ернинг фарзанди, сизларни қора тортиб келди-ку. Кейин яна менга бир гап айтган. Бу катта ўғил сифатида кўпроқ сизга тегишли. Мен биринчидан бу ерга "Отангизни тан олинг", деб илтимос қилгани эмас, иккинчидан, у мен учун ҳеч ким эмас, балки бир омонат гапини етказиб қўяйин деб келувдим. Хоҳланг қабул қилинг, хоҳланг қабул қилманг. Бу сизнинг ишингиз.
– Қанақа гап экан?
– Отангизнинг Россияда анча-мунча йиққан-тергани бор экан. У менга "Қайси фарзандим менга қараб, ўлигимни кўмса, ўшанга бераман", деб айтди. Сизлар бўлса...
Қосим қассобнинг ранг-рўйи ўзгарди ва у ёқ-бу ёққа олазарак қараб олди.
– Нима?! Ростданми?!
– Мен сизга нима, оппоқ соқолим билан...
– Бу гапни яна ким билади? – шошиб сўради у.
– Ҳеч ким. Сиз ахир ота йўлли, катта ўғилсиз. Бу гапни айтиб қўйиш мен учун фарз эди, холос. Ахир ўзингиз отангиз билан гаплашишниям хоҳламаётган бўлсангиз, у бечора "дардини" кимгаям айтарди. Ё укангиз Жамолга айтсинми?
– Йўқ-йўқ. Бўлди, отахон, фақат гап шу ерда қолсин, илтимос. Мен отамни шу бугуноқ уйимга олиб келаман. Ана, анави меҳмонхонани у кишига ажратиб бераман. Шу ерда яшайверадилар.
– Яшанг! Бу бошқа гап. Лекин бу ҳақида маҳалла-кўй, ёру биродарлар, ука-сингилларингизгаям маълум қилиб қўйишингиз керак бўлади.
– Ҳа, албатта! – дея Қосим севиниб кетди ва хотинини чақира бошлади. – Ҳой хотин, қаёқдасан?!
– Ҳувв, мана ҳозир!
– Суюнчи бер, отам топилибди.
– Анави "Ўрис чол"ми?
– Э, мен адашибман, ўша менинг ҳақиқий отам экан! У ўлмаган экан. Бечора шу пайтгача Россияда бизни деб қийналиб меҳнат қилиб, чойчақа топиб юрган экан. Ана энди қўрқмай набирамизга данғиллама тўй бераверамиз!
– Вой, қандай яхши! Битта буқага пул етишмаётувди, худо берибди-да, дадаси.
– Ҳа, ютуқ чиқди, деявер. Бор, меҳмонхонамизни отам учун тайёрла. Мен уни ҳозироқ олиб чиқаман!
– Бўпти, Қосимжон, мен борай.
– Йўқ-йўқ. Ахир, сиз хушхабар олиб келдингиз, отагинамни топиб бердингиз. Буни ахир нишонламаймизми?
– Тўй қиламан, деяпсиз-ку.
– Ҳа-ҳа, ўзингиз отам билан бош бўласиз!
Қосим қассоб Низомхўжани тавозе билан кузатиб қолди.
– Айтмоқчи, Қосимжон, анави қабр тошларингиз...
– Э-ҳа, тушундим. Мен уни эртагаёқ олдиртириб ташлайман. У ўзи бир рамзий қабр эди, холос-да.

* * *

Қосимнинг ўз отасига нисбатан меҳрини жўш урдирган Низомхўжа савоб ишни охирига етказиб қўймоқ учун ўша куниёқ Саидвафонинг қолган фарзандлари билан ҳам бир-бир учрашиб чиқишга қарор қилди "Эзгулик, яхшилик учун баъзан ёлғон гапирганни Аллоҳнинг ўзи кечиради" деган гап бор" деб қўйди у ўз-ўзига ва энди бу ерга яқинроқ бўлган Камолникига йўл олди.
Камол уни уйига таклиф қиларкан, ўшанда паловга келолмаганига узр сўради.
– Ҳечқиси йўқ. Паловни едик, жа мазали бўлган экан. Муталлибжонга гап йўқ. Мени тоза меҳмон қилди.
– Мана энди келиб қолибсиз, бизникида меҳмон бўласиз-да, отахон.
– Тўғри айтасиз. Мен ўзиям бу ерга қуюқ зиёфатга эрийдиган гап билан келдим-да.
– Ие, рости билан-а?
– Ҳа, ишонаверинг, зўр гап!
– Сизлар оилада нечта фарзандсизлар ўзи?
– Уч ўғил, бир қиз, нима эди?
– Сиз кенжа ўғилсиз, тўғрими?
– Ҳа.
– Супрақоқди. Тўғрими?
– Билмасам. Лекин...
– Лекин-пекини йўқ. Отангиз сизни меросхўр деб билади ва манави ҳовли унга тегишли бўлган, шундайми?
– Нима, бу билан?..
– Ҳеч нима демоқчи эмасман. Фақат сизга кенжа ўғилнинг ҳақ-ҳуқуқи, бурчини эслатиб қўймоқчиман, холос. Кенжа ўғил, яъни супрақоқди отанинг нафақат уй-жойи, балки бошқа бойликларига ҳам эгалик қила олади. Шу ҳақида биласизми?
– Тушунмадим. Қанақа бойлик?
– Россияда қирқ йил давомида болам деб, чақам деб йиғиб-тергани-да. Бу бойлик бўлмай, сизнингча, нима?
– Нима?! Россияда дейсизми?