Tasodifiy hikoya: BILMADINGIZ
Muhabbatning figonlari yolgon boldi. Iltijoim kozlarimga armon boldi. Sevdim degan iwq nolasi hazo...davomi
Muhabbatning figonlari yolgon boldi. Iltijoim kozlarimga armon boldi. Sevdim degan iwq nolasi hazo...davomi
Библиотека | Boshqalar | ONAIZOR
U adyolni itqitib, o‘rnidan shosha-pisha turdi-da, yuvindiXotini bufetdan yupqagina stakanlarni, kofe likopchalarini, suvdon, bokallarni, kumush qoshiqlarni olib, bularning hammasini toza lattalarga ehtiyotlik bilan o‘rab korzinkaga joylardi. To‘satdan eshik ochildi va ostonada hammol hamrohligida darg‘azab bo‘lgan qaynana ko‘rindi. Shunda u shovqin ko‘tarmasdan astagina botinkasini kiydi-da, uydan sirg‘alib chiqib ketdi. Pillapoyadan pastga tushib, shundoqqina . eshik tagida turgan yuk mashinasi oldidan o‘tib, chorrahada odamlar to‘dasiga qo‘shilib ketdi. Qayoqqa borishga, nima qilishga aqli bovar qilmay, birmuncha vaqt ko‘chalarda maqsadsiz sanqib yurdi. Uylarning biri oldida yuk ortilgan avtomobilni ko‘rib qoldi. Aftidan, birorbir oila ko‘chayotganga o‘xshardi. Yaqinroq borib, qo‘lida maneken ko‘tarib chiqayotgan hammolga ko‘zi tushdi. Bu lash-lushlarning egasi, hoynahoy, tikuvchi bo‘lsa ham ajabmas. Aftidan, u er-xotin qo‘sh xo‘kiz, degan aqidaga amal qilib, eriga yordam berayotgan bo‘lsa kerak. Har holda, qo‘ni-qo‘shnilarga tikib tursa kerak. Shu tikish-bichishi bilan shubhasiz, ro‘zg‘orning og‘irini yengil qilib tursa kerak.
* * *
Birmuncha vaqt o‘tar-o‘tmas, eshik yanada qattiqroq taqillay boshladi. Bu, uning xunobini oshirib yubordi. Xuddi birov uning uyda yakka-yolg‘iz qolganini bilganu, pirovard natijada, eshikni ochishga majbur qilmoqchi-ga o‘xshardi. Naqadar surbetlik bu! Nahot, eshikni do‘mbira qilayotgan odam, tanho qolgan kishi borib unga ochadi, deb o‘ylasa. Bu nima qiliq, ishqilib, xudo insof bersin unga! Avvaliga sekinroq zshitilgan taqillash, borgan sari qattiq hamda qat’iyroq dukurlay boshladi. Pastki qavatda yashovchi ijaradorlar bezovtalanib, bu yoqqa yugurib chiqishlari mumkin. U yana bir bor xonani ko‘zdan kechirdi.
Uyning yig‘ishtirilmaganiga, supurgi betini ko‘rmaganiga bir oydan oshdi. Shiftdan is osilib turardi. U kechqurun allamahalda kelar, ertalab esa hatto o‘rnini ham yig‘masdan jo‘nab qolardi.
U adyolni itqitib, o‘rnidan shosha-pisha turdi-da, yuvindi. U ertalabki choyni odatda ishga ketayotib yo‘l-yo‘lakay qahvaxonada ichardi. Lekin bu gal odatiga xilof ravishda nonushtani uyda tayyorlamoqchi bo‘ldi. Gazni yoqmoqchi bo‘lib, anchagacha urindi. Nihoyat, yoqdi. Olov ustiga choy-nakni qo‘yib, kiyina boshladi. Keyin o‘rnini yig‘di. Sut shishalarini oshxonaga olib chiqib qo‘ydi. Uy o‘rtasida yoyilib yotgan kirlarni burchakka yig‘di. Birdan miyasiga, hali-hozirgina kelgan bezbet mehmon yoki mehmonlar bir oz o‘tgandan keyin yana kelishlari va hatto eshikni buzib kirishlari mumkin-ku, degan fikr keldi. U holda, ish chappasiga aylanib ketishi mumkin. U bugun qilishi lozim bo‘lgan ishlarni eslay boshladi. Tikuvchiga kirib, uzilib ketgan tugmalarini qadatishi kerak. Ishxonasida ham ishi boshidan oshib yotibdi. Bir nechta dorivor preparatlarning prospektini turk tiliga tarjima qilishi, keyin mashinkada ko‘chirishi lozim. Qechqurun ishdan keyin Taqsim maydoniga kirib o‘tishi kerak, u yerda xususiy darsi bor, darsdan keyin esa Taqsimdan Beshiktoshga o‘tsa ham bo‘ladi — onamni ko‘rib kelsam yomon bo‘lmasdi, deb o‘yladi u.
* * *
Onasi bundan uch kun avval kelgandi. U tug‘ilib o‘sgan, lekin vaqt o‘tishi bilan yodidan chiqara boshlagan uzoq shaharchadan kap-katta bolasini ko‘rgani kelgandi. Kap-katta bola. U ona uchun bolaligicha qolgan, uni avvalgicha sevar va undan onalik mehr-oqibatini darig‘ tutmaslikka intilardi.
— Xotining bilan munosabating qalay,— kelgan zahoti surishtirdi u.— Hammasi joyidami?
— Ha, oyijon.
— Ajrashibsizlar, deb eshitdim.
— Yo‘q, oyijon.
— Sen mendan nimanidir berkityapsan, o‘g‘lim. Axir, men onangmanmi, yo‘qmi?
— Men sizdan hech nimani yashirmayapman, oyijon. Biz ajralishganimiz yo‘q.
— Kelishimdan oldin xolangni ko‘rgan edim. U aytdiki, murosalaring kelishmay ajralishayotganmishsizlar. U bu gapni Selmadan eshitibdi, Selmaga esa aytishlaricha, o‘zing aytgan ekansan.
Uning joni hiqildog‘iga kelib, onasiga ham keskin javob berdi — Oyijon, bunday g‘iybatlarni bas qiling! Xudoga shukur, hammasi joyida. Kelganingiz juda yaxshi bo‘libdi, bu yerda xohlaganingizcha turib, dam oling.
—Axir sen mening bolamsan-ku,— xafaomuz davom etdi onasi.
— Nega tushunishni xohlamaysiz, oyijon, aytyapman-ku, ajrashganimiz yo‘q, hammasi joyida, deb tushunyapsizmi?
O‘z gumonlari tasdiqlanganiga ta’bi xira bo‘lgan ona g‘amgin dedi:
— Demak, xotining seni hecham sevmas ekan-da?
— Sevadi, oyijon, — deya qaysarlik bilan e’tiroz
bildirdi o‘g‘li.
— Agar sevganda, meni ko‘rgani sen bilan chopqillab kelgan bo‘lardi.
— Otasi betob bo‘lib qolgan, o‘shanga qarab o‘tiribdi.
— Xotining biznikiga, Tarsusga borganida, nuqul tog‘angning qarindoshlarinikidan beri kelmagandi. Uyimizga zo‘rg‘a olib kelgandim. Yo‘q, u bizni hecham sevmaydi.
— Hozir bu haqda gaplashmaylik, oyijon, xudo haqqi, keragi yo‘q!
Ona istar-istamas jim bo‘ldi, uning mo‘‘jazgina dumaloq yuzi cho‘zilib, ko‘zida yosh aylandi. Kattalar gap bilan ovora bo‘lishganidan foydalangan — buvisi o‘zi bilan birga olib kelgan besh yoshli nabirasi oyna rafiga chiqib oldi. Buvisi uning qo‘lidan ushlab o‘zining yoniga o‘tqazib qo‘ydi, lekin qaysar qizaloq shu zahoti o‘rnidan sakrab turib, qo‘shni xonaga yugurib kirib ketdi.
Ha, u avvalgidek onasi uchun katta bola bo‘lib qolavergandi.
— Bir necha kun sen bilan uyingda yashamoqchiman, — dedi onasi, u oxirgi ,marta onasining oldiga kirganda.
— Lekin Gunar uyda yo‘q-da, — deya e’tiroz bildirdi o‘g‘il. — U har kuni otasini ko‘rgani kasalxonaga boradi.
— Gunaring bo‘lmasa bo‘lmas, sen bo‘lsang bo‘lgani,— deya o‘z gapida turib oldi ona.
— Oyi men vohlik ketib, kech qaytaman. Biznikida kechgacha bir o‘zingiz nima qilasiz? Yaxshisi, shu yerda yashayvering, dam oling, men har kuni sizni ko‘rgani kelib turaman.
— Yo‘q,— dedi qat’iy tarzda ona.— Men albatta senikiga borib, bir necha kun turib kelishim kerak.
* * *
U suv qaynab ketganini eshitdi-da, oshxonaga yugurdi. Choygumning tagidagi olovni pasaytirdi. Birmuncha vaqt plitaga to‘kilgan suv tomchilarining vishillayotganini kuzatib turdi. Tokchadan choy qutini olib, qaynayotgan suvga bir siqim quruq choy tashladi. Keyin idish-tovoqlarni yuvishga kirishdi. Oshxona tor-tanqis va qorong‘i bo‘lib, qo‘lansa hiddan turib bo‘lmadi. Xotini bo‘lsa mana shu katalakday, iflos, dim oshxonachada ertalabdan-kechgacha kuymanib unga ovqat, choy tayyorlar, yana ish qilayotib qo‘shiq ham xirgoyi qilardi. Ba’zida oshxonaning eshigini ochib, unga murojaat qilgancha so‘rardi: «Eshitmadingmi yoki menga shunday tuyuldimi, kimdir eshikni taqillatayotganga o‘xshaydimi?» U bo‘lsa, hatto kitoblaridan boshini ham ko‘tarmay, to‘ng‘illardi: «Yo‘q, senga shunday tuyulgandir».
* * *
Birdan uning jahli chiqib ketdi. Choyning dam yeyishini kutib qo‘lida piyola ushlab turarkan, jahli borgan sari pasayib, o‘rnini qayg‘u-hasrat egallayotganini his qildi. Faqat o‘zini ayblashi kerak. U qalbida allaqanday kuydiruvchi, lekin yengillik tug‘diradigan hissiyot ko‘tarilayotganini his qilardi. Vijdonini qiynaydigan, negaligini o‘zi
* * *
Birmuncha vaqt o‘tar-o‘tmas, eshik yanada qattiqroq taqillay boshladi. Bu, uning xunobini oshirib yubordi. Xuddi birov uning uyda yakka-yolg‘iz qolganini bilganu, pirovard natijada, eshikni ochishga majbur qilmoqchi-ga o‘xshardi. Naqadar surbetlik bu! Nahot, eshikni do‘mbira qilayotgan odam, tanho qolgan kishi borib unga ochadi, deb o‘ylasa. Bu nima qiliq, ishqilib, xudo insof bersin unga! Avvaliga sekinroq zshitilgan taqillash, borgan sari qattiq hamda qat’iyroq dukurlay boshladi. Pastki qavatda yashovchi ijaradorlar bezovtalanib, bu yoqqa yugurib chiqishlari mumkin. U yana bir bor xonani ko‘zdan kechirdi.
Uyning yig‘ishtirilmaganiga, supurgi betini ko‘rmaganiga bir oydan oshdi. Shiftdan is osilib turardi. U kechqurun allamahalda kelar, ertalab esa hatto o‘rnini ham yig‘masdan jo‘nab qolardi.
U adyolni itqitib, o‘rnidan shosha-pisha turdi-da, yuvindi. U ertalabki choyni odatda ishga ketayotib yo‘l-yo‘lakay qahvaxonada ichardi. Lekin bu gal odatiga xilof ravishda nonushtani uyda tayyorlamoqchi bo‘ldi. Gazni yoqmoqchi bo‘lib, anchagacha urindi. Nihoyat, yoqdi. Olov ustiga choy-nakni qo‘yib, kiyina boshladi. Keyin o‘rnini yig‘di. Sut shishalarini oshxonaga olib chiqib qo‘ydi. Uy o‘rtasida yoyilib yotgan kirlarni burchakka yig‘di. Birdan miyasiga, hali-hozirgina kelgan bezbet mehmon yoki mehmonlar bir oz o‘tgandan keyin yana kelishlari va hatto eshikni buzib kirishlari mumkin-ku, degan fikr keldi. U holda, ish chappasiga aylanib ketishi mumkin. U bugun qilishi lozim bo‘lgan ishlarni eslay boshladi. Tikuvchiga kirib, uzilib ketgan tugmalarini qadatishi kerak. Ishxonasida ham ishi boshidan oshib yotibdi. Bir nechta dorivor preparatlarning prospektini turk tiliga tarjima qilishi, keyin mashinkada ko‘chirishi lozim. Qechqurun ishdan keyin Taqsim maydoniga kirib o‘tishi kerak, u yerda xususiy darsi bor, darsdan keyin esa Taqsimdan Beshiktoshga o‘tsa ham bo‘ladi — onamni ko‘rib kelsam yomon bo‘lmasdi, deb o‘yladi u.
* * *
Onasi bundan uch kun avval kelgandi. U tug‘ilib o‘sgan, lekin vaqt o‘tishi bilan yodidan chiqara boshlagan uzoq shaharchadan kap-katta bolasini ko‘rgani kelgandi. Kap-katta bola. U ona uchun bolaligicha qolgan, uni avvalgicha sevar va undan onalik mehr-oqibatini darig‘ tutmaslikka intilardi.
— Xotining bilan munosabating qalay,— kelgan zahoti surishtirdi u.— Hammasi joyidami?
— Ha, oyijon.
— Ajrashibsizlar, deb eshitdim.
— Yo‘q, oyijon.
— Sen mendan nimanidir berkityapsan, o‘g‘lim. Axir, men onangmanmi, yo‘qmi?
— Men sizdan hech nimani yashirmayapman, oyijon. Biz ajralishganimiz yo‘q.
— Kelishimdan oldin xolangni ko‘rgan edim. U aytdiki, murosalaring kelishmay ajralishayotganmishsizlar. U bu gapni Selmadan eshitibdi, Selmaga esa aytishlaricha, o‘zing aytgan ekansan.
Uning joni hiqildog‘iga kelib, onasiga ham keskin javob berdi — Oyijon, bunday g‘iybatlarni bas qiling! Xudoga shukur, hammasi joyida. Kelganingiz juda yaxshi bo‘libdi, bu yerda xohlaganingizcha turib, dam oling.
—Axir sen mening bolamsan-ku,— xafaomuz davom etdi onasi.
— Nega tushunishni xohlamaysiz, oyijon, aytyapman-ku, ajrashganimiz yo‘q, hammasi joyida, deb tushunyapsizmi?
O‘z gumonlari tasdiqlanganiga ta’bi xira bo‘lgan ona g‘amgin dedi:
— Demak, xotining seni hecham sevmas ekan-da?
— Sevadi, oyijon, — deya qaysarlik bilan e’tiroz
bildirdi o‘g‘li.
— Agar sevganda, meni ko‘rgani sen bilan chopqillab kelgan bo‘lardi.
— Otasi betob bo‘lib qolgan, o‘shanga qarab o‘tiribdi.
— Xotining biznikiga, Tarsusga borganida, nuqul tog‘angning qarindoshlarinikidan beri kelmagandi. Uyimizga zo‘rg‘a olib kelgandim. Yo‘q, u bizni hecham sevmaydi.
— Hozir bu haqda gaplashmaylik, oyijon, xudo haqqi, keragi yo‘q!
Ona istar-istamas jim bo‘ldi, uning mo‘‘jazgina dumaloq yuzi cho‘zilib, ko‘zida yosh aylandi. Kattalar gap bilan ovora bo‘lishganidan foydalangan — buvisi o‘zi bilan birga olib kelgan besh yoshli nabirasi oyna rafiga chiqib oldi. Buvisi uning qo‘lidan ushlab o‘zining yoniga o‘tqazib qo‘ydi, lekin qaysar qizaloq shu zahoti o‘rnidan sakrab turib, qo‘shni xonaga yugurib kirib ketdi.
Ha, u avvalgidek onasi uchun katta bola bo‘lib qolavergandi.
— Bir necha kun sen bilan uyingda yashamoqchiman, — dedi onasi, u oxirgi ,marta onasining oldiga kirganda.
— Lekin Gunar uyda yo‘q-da, — deya e’tiroz bildirdi o‘g‘il. — U har kuni otasini ko‘rgani kasalxonaga boradi.
— Gunaring bo‘lmasa bo‘lmas, sen bo‘lsang bo‘lgani,— deya o‘z gapida turib oldi ona.
— Oyi men vohlik ketib, kech qaytaman. Biznikida kechgacha bir o‘zingiz nima qilasiz? Yaxshisi, shu yerda yashayvering, dam oling, men har kuni sizni ko‘rgani kelib turaman.
— Yo‘q,— dedi qat’iy tarzda ona.— Men albatta senikiga borib, bir necha kun turib kelishim kerak.
* * *
U suv qaynab ketganini eshitdi-da, oshxonaga yugurdi. Choygumning tagidagi olovni pasaytirdi. Birmuncha vaqt plitaga to‘kilgan suv tomchilarining vishillayotganini kuzatib turdi. Tokchadan choy qutini olib, qaynayotgan suvga bir siqim quruq choy tashladi. Keyin idish-tovoqlarni yuvishga kirishdi. Oshxona tor-tanqis va qorong‘i bo‘lib, qo‘lansa hiddan turib bo‘lmadi. Xotini bo‘lsa mana shu katalakday, iflos, dim oshxonachada ertalabdan-kechgacha kuymanib unga ovqat, choy tayyorlar, yana ish qilayotib qo‘shiq ham xirgoyi qilardi. Ba’zida oshxonaning eshigini ochib, unga murojaat qilgancha so‘rardi: «Eshitmadingmi yoki menga shunday tuyuldimi, kimdir eshikni taqillatayotganga o‘xshaydimi?» U bo‘lsa, hatto kitoblaridan boshini ham ko‘tarmay, to‘ng‘illardi: «Yo‘q, senga shunday tuyulgandir».
* * *
Birdan uning jahli chiqib ketdi. Choyning dam yeyishini kutib qo‘lida piyola ushlab turarkan, jahli borgan sari pasayib, o‘rnini qayg‘u-hasrat egallayotganini his qildi. Faqat o‘zini ayblashi kerak. U qalbida allaqanday kuydiruvchi, lekin yengillik tug‘diradigan hissiyot ko‘tarilayotganini his qilardi. Vijdonini qiynaydigan, negaligini o‘zi