Tasodifiy hikoya: Ustozim
Uymiz maktabni yonida joylashgan edi. Men maktabga kirib chiqib yurardim bizni ko'ratilimiz yosh 30 ...davomi
Uymiz maktabni yonida joylashgan edi. Men maktabga kirib chiqib yurardim bizni ko'ratilimiz yosh 30 ...davomi
Библиотека | Boshqalar | Nomsiz hikoya.)
aylantirib ermak qilgan bo'ldi, ham qizishib mashq qilib oldi. "Yo pirim" deb ikkovini halol qilib yerga bosdi. Har yutganda Olimjonga qarab olar. U ham buni tanigan dami ichida jimgina pisib o'tirardi.
Keyingi raqibi ozroq o'zidan og'ir keldi, lekin homroq ekan. Oyoqlarini keng keng tashlab bir ikki davra aylantirdi charchab halloslagan bo'ldi. Uniyam belidan olib aylantirib otdi. Davrada qarsak yangradi. Tilov aka huddi o'zi yutgandek shod edi, mayib qo'llari bilan bir amallab chapak chaldi. Atrofga g'urur bilan boqdi "mana ko'ringlar meni ulim shu!"
Kun tushdan og'di. To'rtta polvon saralanib qoldi. Orasida eng yoshi Bo'ri, qolganlari katta davralarni ko'p yutgan polvonlar. Orasida Abdu degichi bor kuragi hali yer iskamagan!
Bo'riga shu Abdu raqib bo'ldi. Ukkag'ar mana buni polvon desa bo'ladi bo'yi Bo'ridan bir qarich baland, yelkalar tog'day, dev ko'rdim desa shu Abduni aytsa bo'ladi. Bakovul halol olishinglar deb oradan chiqdi. Hamma jim bo'lib kuzata boshladi. Abdu polvon har qo'l siltaganda Bo'rini uloqtirib tashlaydiganday bo'lar yoqalari ochilib mix qoqsa qayrilib ketadiganday chayir ko'ksi ko'rinib ketardi. Oxir Abdu niyatiga yetdim dediyu baribir Bo'ri bo'rilik qildi. Chaqqonlik bilan o'zini o'nglab halol bo'llishiga qo'ymadi. Bakavul "Yonbosh bo'ldi!" deb vaziyatni baholadi. Yerdan turar ekan Bo'rining ko'zi Olimjonga tushdi kibrli ko'zlar yonar edi "Xo'sh ahvoling qalay endi?" lablari ishshayib shunday deyayotgandek. Chidolmadi yuragi yondi yigitning otasiga qaradi otasi ko'zlarida iltijo ichidagi ma'no aniq "Ulim doim mard bo'lgin! Mard odam qoqilib yiqilsayam yana turadi, oxirida aniq murodiga yetadi"
Shart sapchib o'rnidan turdi. Endi raqibidan kam bo'lmagan vajohat bilan olisha ketdi. O'ziga uzatilgan qo'llardan qochib uning belidan mahkam tutdi. Chayir qo'llar belni omburdek qisdi. Hayqirgancha yelkasidan aylantirib orqasiga otdi o'zi ham ustidan bosib tushdi. "Halol! Halol bo'ldi, Tilov polvonning uli Bo'ri polvon utdi!" hamma baravar ofarin aytdi. Polvon eli mard keladi, Abdu polvon birinchi marta yerga yiqildi, yiqilsayam yomon yiqildi, lekin ori og'risayam Bo'riga tan berdi turib yelkasida ko'tarib davra aylantirdi. Mana haqiqiy yigit qanday bo'ladi deb qo'lidan ko'tarib yana qutladi.
Oxirgi davra bo'ldi bu safar Bo'ri "niyatim"ga bir qadam qoldi endi o'ljani berish yo'q deb juda tez harakat qildi. Oldida turgan polvon nima bo'lyotganiniyam anglamadi chog'i gursillab quladi qo'ydi. Hamma hayratga tushdi - bu Bo'ri tog'i toshda harsang qo'porib yurganmi shuncha azamat polvonni belini qayirdiya. Bakavul o'rtaga chiqdi "Yasha ulim, ayt endi tilagingni!"
- Hammaning oldida...- jim bo'lib qoldi Bo'ri.
- Ayt bolam aytaver tilagingni. - Raisbuva gapirdi.
- Hammaning oldida shu Raisbuvamizdan uch yil oldingi lafzlari eslaridami yo'qmi so'ramoqchi edim!
Hamma yana hayratga tushdi, Raisbuva nima va'da qilgan ekan bu yigitga.
- Esimda bolam. Esimda. - tasdiqladi jilmayib Ashur bobo.
- Unda qizingiz Oyjamolni menga xotinlikka bering. - Raisbuvaga emas Olimjonga qarab aytdi hammasini. Shumshayib o'tirgan Olimga.
O'rnidan bir qalqqan Raisbuva hech nima deyolmay qoldi. Ko'zining oqu qorasiday ko'radigan endi bu yil maktabni tamomlagan kenja qizini shu podachiga bersinmi. Lekin ichini yana bir nima kemirdi lafz qilgandiku, lafz!
- Raisbuvajon, bu yigit tanti ekan. Kuyoving bo'lsa shunday bo'lsada. Bering qizingizni shu polvonga. - oraga tushdi qo'shni savxozning raisi Mavlon aka.
- Raisbuva, qizingiz mahriga nima so'rasangiz mana biz polvonlar ko'taramiz. - davrani gulduratib Abdu polvon gapirdi. - Jigitning so'zi qaytguncha ho'kizni shoxi qayrilsin ekan! Men shu Bo'rivoyga og'a bo'laman endi, hamma guvoh qiyomatgacha meni inim shu Bo'ri polvon.
Uzoq sukut saqlab turgan Raisbuva sokingina gapga kirdi:
- Mayli...
Davra shod hurramlikda tarqadi. Otasini yelkalab ketayotgan Bo'rining yo'lini bir sharpa to'sdi - soyasidan tanidi Abdu og'asi.
- Inim katta joyga quda bo'lyapsan, monovu kam bo'lsayam polvon akanglardan. - ichi nimagadir to'ldirilgan qiyiqni uzatdi.
Bo'ri olishni ham olmaslikni ham bilmay qoldi.
- Ol ukam, ol buni. - Abdu polvon majburlab bo'lsada qo'lidagini Bo'rining yaktagi ichiga tiqdi. - Ertaga hashar qip boramiz uyingga. To'ygacha sozlab qo'yamiz hammasini.
Ertasiga rostdan katta kichik bir guruh polvon Tilov akaning uyiga keldi. Bari bir ikki jonliq yetaklagan. Kimdir qo'chqor, kimdir semiz uloq sarkalar. Qo'ra to'ldi. Bo'ri o'zi boqib qo'ygan shirbozlardan birini so'yib akalariga qovurdoq qildi. Shu kun uyning hamma kam ko'stini bitirib ketdi polvonlar. Ko'chgan yerlarni suvoqlab, uy ichlarini boshqatdan ohaklab.
Oradan hafta o'tib Karim tog'a yana butun qishloqni bir "bezovta" qildi: "Hay hamqishloqlar, ertaga katta to'y Tilov polvonning (!) uli Bo'ri polvon uylanyapti! Hamma kesin polvonnikiga"
Kunduz rosa bazm bo'ldi, kurash ko'pkari... Kechqurun yor yor bo'lib kelin kuyov chimildiqqa kirib to'y tarqadi.
Ichida ming hayajon bilan Bo'ri ichkari kirdi. Yangalar har xil udumlarni qildi keyin chiqib ketishdi.
Yonma yon o'tirishar ekan Bo'ri sekin Oyjamolga qaradi, yuzidagi fatani ochmoq uchun yaqin bordi. Qiz o'zini olib qochdi. Nozik qo'llari bilan yigitdan himoyalanmoqchi bo'ldi. Bo'ri indamay qarab turdi.
- Meni noshud dema... Akangga o'xshab o'zimniki qimayman har kimni. - shularni aytdida shiftga qarab yotib oldi.
Kelinning yelkalari bir bir silkinib piqqiladi.
- Meni nima aybim bor edi akamda qasdiz bo'lsa. - uzuq uzuq hiqqilab javob berdi qiz.
Yig'layapti ichida o'yladi Bo'ri. Endi O'zini aybladi qayerdan bu ishni qildi, nega qildi, nima uchun. Rostdan bu norasida qizda nima ayb? Boshi aylanib ketdi.
- xohlasang ketaver. Birov seni ushlab turgani yo'q! - shu gaplarni aytdiyu tilini tishladi.
- Undan ko'ra meni o'ldiring. To'yni o'zida uyimga qaytsam...
- Bilganingni qil. - ko'zlarini yumib endi charchoqni sezdi o'zida Bo'ri.
Jimgina yonboshlab orom ola boshladi. Yarim soatcha hech qanday harakat bo'lmaganini sezgan Oyjamol ohista yuzidan to'rni oldi, shishgan qovoqlaridagi yoshlarni artdi. Endi erim deydigan kimsani kuzatdi. Hamma polvon polvon yana podachi deganiga bir soch soqoli o'siq devday beo'xshov odam bo'sa kerak deb o'ylagandi. Bir qishloqda turishsayam juda kichkinalik paytlari uylariga bir ikki kelganda uchratgan. Ha o'sha bola. Eslagan bo'ldi Oyjamol. Uxlayaptiku baribir sezmaydi deb iymanib yorining yuziga termuldi. Qoshlari bilan lablari qalin ekan. Do'rdoq bo'lsayam o'ziga yarashgan. Bekorga Mukar yangasi shu yigitni sevmagan ekanda. Ichidan o'tganlardan uyalib yuzi qizardi. Asta taxmondan ko'rpa olib Bo'rining ustini yopdi. O'zi bir burchakka o'tib devorga suyanib mizg'idi. Erta turishni odat qilgan Bo'ri sahar quyosh otmasdan uyg'ondi. Ozgina yotdi. Keyin o'rnidan turib atrofga razm soldi. Xonada bir o'zi. Rostdan ketgan bo'lsaya ichi zil ketdi. Oqshom o'zini uxlaganga solib u ham Oyjamolni kuzatgandi. Ustiga engashib ko'rpa yopayotganda bildirmasdan yuzini ko'rgan, rostdan jamoli
Keyingi raqibi ozroq o'zidan og'ir keldi, lekin homroq ekan. Oyoqlarini keng keng tashlab bir ikki davra aylantirdi charchab halloslagan bo'ldi. Uniyam belidan olib aylantirib otdi. Davrada qarsak yangradi. Tilov aka huddi o'zi yutgandek shod edi, mayib qo'llari bilan bir amallab chapak chaldi. Atrofga g'urur bilan boqdi "mana ko'ringlar meni ulim shu!"
Kun tushdan og'di. To'rtta polvon saralanib qoldi. Orasida eng yoshi Bo'ri, qolganlari katta davralarni ko'p yutgan polvonlar. Orasida Abdu degichi bor kuragi hali yer iskamagan!
Bo'riga shu Abdu raqib bo'ldi. Ukkag'ar mana buni polvon desa bo'ladi bo'yi Bo'ridan bir qarich baland, yelkalar tog'day, dev ko'rdim desa shu Abduni aytsa bo'ladi. Bakovul halol olishinglar deb oradan chiqdi. Hamma jim bo'lib kuzata boshladi. Abdu polvon har qo'l siltaganda Bo'rini uloqtirib tashlaydiganday bo'lar yoqalari ochilib mix qoqsa qayrilib ketadiganday chayir ko'ksi ko'rinib ketardi. Oxir Abdu niyatiga yetdim dediyu baribir Bo'ri bo'rilik qildi. Chaqqonlik bilan o'zini o'nglab halol bo'llishiga qo'ymadi. Bakavul "Yonbosh bo'ldi!" deb vaziyatni baholadi. Yerdan turar ekan Bo'rining ko'zi Olimjonga tushdi kibrli ko'zlar yonar edi "Xo'sh ahvoling qalay endi?" lablari ishshayib shunday deyayotgandek. Chidolmadi yuragi yondi yigitning otasiga qaradi otasi ko'zlarida iltijo ichidagi ma'no aniq "Ulim doim mard bo'lgin! Mard odam qoqilib yiqilsayam yana turadi, oxirida aniq murodiga yetadi"
Shart sapchib o'rnidan turdi. Endi raqibidan kam bo'lmagan vajohat bilan olisha ketdi. O'ziga uzatilgan qo'llardan qochib uning belidan mahkam tutdi. Chayir qo'llar belni omburdek qisdi. Hayqirgancha yelkasidan aylantirib orqasiga otdi o'zi ham ustidan bosib tushdi. "Halol! Halol bo'ldi, Tilov polvonning uli Bo'ri polvon utdi!" hamma baravar ofarin aytdi. Polvon eli mard keladi, Abdu polvon birinchi marta yerga yiqildi, yiqilsayam yomon yiqildi, lekin ori og'risayam Bo'riga tan berdi turib yelkasida ko'tarib davra aylantirdi. Mana haqiqiy yigit qanday bo'ladi deb qo'lidan ko'tarib yana qutladi.
Oxirgi davra bo'ldi bu safar Bo'ri "niyatim"ga bir qadam qoldi endi o'ljani berish yo'q deb juda tez harakat qildi. Oldida turgan polvon nima bo'lyotganiniyam anglamadi chog'i gursillab quladi qo'ydi. Hamma hayratga tushdi - bu Bo'ri tog'i toshda harsang qo'porib yurganmi shuncha azamat polvonni belini qayirdiya. Bakavul o'rtaga chiqdi "Yasha ulim, ayt endi tilagingni!"
- Hammaning oldida...- jim bo'lib qoldi Bo'ri.
- Ayt bolam aytaver tilagingni. - Raisbuva gapirdi.
- Hammaning oldida shu Raisbuvamizdan uch yil oldingi lafzlari eslaridami yo'qmi so'ramoqchi edim!
Hamma yana hayratga tushdi, Raisbuva nima va'da qilgan ekan bu yigitga.
- Esimda bolam. Esimda. - tasdiqladi jilmayib Ashur bobo.
- Unda qizingiz Oyjamolni menga xotinlikka bering. - Raisbuvaga emas Olimjonga qarab aytdi hammasini. Shumshayib o'tirgan Olimga.
O'rnidan bir qalqqan Raisbuva hech nima deyolmay qoldi. Ko'zining oqu qorasiday ko'radigan endi bu yil maktabni tamomlagan kenja qizini shu podachiga bersinmi. Lekin ichini yana bir nima kemirdi lafz qilgandiku, lafz!
- Raisbuvajon, bu yigit tanti ekan. Kuyoving bo'lsa shunday bo'lsada. Bering qizingizni shu polvonga. - oraga tushdi qo'shni savxozning raisi Mavlon aka.
- Raisbuva, qizingiz mahriga nima so'rasangiz mana biz polvonlar ko'taramiz. - davrani gulduratib Abdu polvon gapirdi. - Jigitning so'zi qaytguncha ho'kizni shoxi qayrilsin ekan! Men shu Bo'rivoyga og'a bo'laman endi, hamma guvoh qiyomatgacha meni inim shu Bo'ri polvon.
Uzoq sukut saqlab turgan Raisbuva sokingina gapga kirdi:
- Mayli...
Davra shod hurramlikda tarqadi. Otasini yelkalab ketayotgan Bo'rining yo'lini bir sharpa to'sdi - soyasidan tanidi Abdu og'asi.
- Inim katta joyga quda bo'lyapsan, monovu kam bo'lsayam polvon akanglardan. - ichi nimagadir to'ldirilgan qiyiqni uzatdi.
Bo'ri olishni ham olmaslikni ham bilmay qoldi.
- Ol ukam, ol buni. - Abdu polvon majburlab bo'lsada qo'lidagini Bo'rining yaktagi ichiga tiqdi. - Ertaga hashar qip boramiz uyingga. To'ygacha sozlab qo'yamiz hammasini.
Ertasiga rostdan katta kichik bir guruh polvon Tilov akaning uyiga keldi. Bari bir ikki jonliq yetaklagan. Kimdir qo'chqor, kimdir semiz uloq sarkalar. Qo'ra to'ldi. Bo'ri o'zi boqib qo'ygan shirbozlardan birini so'yib akalariga qovurdoq qildi. Shu kun uyning hamma kam ko'stini bitirib ketdi polvonlar. Ko'chgan yerlarni suvoqlab, uy ichlarini boshqatdan ohaklab.
Oradan hafta o'tib Karim tog'a yana butun qishloqni bir "bezovta" qildi: "Hay hamqishloqlar, ertaga katta to'y Tilov polvonning (!) uli Bo'ri polvon uylanyapti! Hamma kesin polvonnikiga"
Kunduz rosa bazm bo'ldi, kurash ko'pkari... Kechqurun yor yor bo'lib kelin kuyov chimildiqqa kirib to'y tarqadi.
Ichida ming hayajon bilan Bo'ri ichkari kirdi. Yangalar har xil udumlarni qildi keyin chiqib ketishdi.
Yonma yon o'tirishar ekan Bo'ri sekin Oyjamolga qaradi, yuzidagi fatani ochmoq uchun yaqin bordi. Qiz o'zini olib qochdi. Nozik qo'llari bilan yigitdan himoyalanmoqchi bo'ldi. Bo'ri indamay qarab turdi.
- Meni noshud dema... Akangga o'xshab o'zimniki qimayman har kimni. - shularni aytdida shiftga qarab yotib oldi.
Kelinning yelkalari bir bir silkinib piqqiladi.
- Meni nima aybim bor edi akamda qasdiz bo'lsa. - uzuq uzuq hiqqilab javob berdi qiz.
Yig'layapti ichida o'yladi Bo'ri. Endi O'zini aybladi qayerdan bu ishni qildi, nega qildi, nima uchun. Rostdan bu norasida qizda nima ayb? Boshi aylanib ketdi.
- xohlasang ketaver. Birov seni ushlab turgani yo'q! - shu gaplarni aytdiyu tilini tishladi.
- Undan ko'ra meni o'ldiring. To'yni o'zida uyimga qaytsam...
- Bilganingni qil. - ko'zlarini yumib endi charchoqni sezdi o'zida Bo'ri.
Jimgina yonboshlab orom ola boshladi. Yarim soatcha hech qanday harakat bo'lmaganini sezgan Oyjamol ohista yuzidan to'rni oldi, shishgan qovoqlaridagi yoshlarni artdi. Endi erim deydigan kimsani kuzatdi. Hamma polvon polvon yana podachi deganiga bir soch soqoli o'siq devday beo'xshov odam bo'sa kerak deb o'ylagandi. Bir qishloqda turishsayam juda kichkinalik paytlari uylariga bir ikki kelganda uchratgan. Ha o'sha bola. Eslagan bo'ldi Oyjamol. Uxlayaptiku baribir sezmaydi deb iymanib yorining yuziga termuldi. Qoshlari bilan lablari qalin ekan. Do'rdoq bo'lsayam o'ziga yarashgan. Bekorga Mukar yangasi shu yigitni sevmagan ekanda. Ichidan o'tganlardan uyalib yuzi qizardi. Asta taxmondan ko'rpa olib Bo'rining ustini yopdi. O'zi bir burchakka o'tib devorga suyanib mizg'idi. Erta turishni odat qilgan Bo'ri sahar quyosh otmasdan uyg'ondi. Ozgina yotdi. Keyin o'rnidan turib atrofga razm soldi. Xonada bir o'zi. Rostdan ketgan bo'lsaya ichi zil ketdi. Oqshom o'zini uxlaganga solib u ham Oyjamolni kuzatgandi. Ustiga engashib ko'rpa yopayotganda bildirmasdan yuzini ko'rgan, rostdan jamoli