Tasodifiy hikoya: Эсимга тушганлари
Салом. Шу ёшлик буйдокчиликдаги буган ишлар эсга тушиб кетди. Сизлар билан бахам курмокчи булдим. Ма...davomi

tezroq o'sha joylarga yetib olishga oshiqardim.
Etib ham bordim o'sha shaharga. Endi oldimda katta muammo ko'ndalang turardi. Qaerda yashayman? Qaerda ishlayman? Nima yeyman buyog'iga? Jomadondagi ovqatlar ham tamom bo'lgan. Yaxshiyam pulim bor hozircha.
Mehmonxonaga joylashdim. Hammasi risoladagidek. Xo'sh, endi buyog'iga nima qilaman? Mehnat daftarcham yo'q. Ishga joylashmasam bo'lmaydi. Ko'chada odamlar mehnat daftarchasi ko'tarib yurishmaydi. Tashkilotlar esa, unaqan hujjatni temir sandiqlarda saqlashadi. Cho'ntak kesish bilan negadir shug'ullangim kelmasdi. Boshqa yo'l qidirmasam bo'lmaydiganga o'xshardi. To'g'ri, har qanday tashkilot rahbarini ham pul evaziga ko'ndirsa bo'ladi. Biroq qaysi tashkilotga boraman? Tetrgami? Yo'q. Kino ham to'g'ri kelmaydi. Faqat restorangagina borsam bo'ladi.
Shahardan shovqini kamroq, unchalik katta bo'lmagan restoran topib ichkariga kirdim. O'tirganda ham yaxshi kiyingan, ko'rinishidan madaniyatli odamlarning ro'parasidan joy oldim. Ovqatni qo'shnilardan ayamadim. O'zimcha ularni ichkilik bilan mehmon qilgan bo'ldim. Oxiri maqsadimga erisha boshlagandek sezdim o'zimni. Qo'li ochiqligimdan quvonib ketgan bir erkak meni savolga tutdi. Kimligimni, nega xomushligimni surishtirdi.
— Xotinimni boshqa bir erkak bilan tutib oldim. — darrov bahona topdim unga. — Uydan ketganman. Hayotdan to'ydim. Chidolmaganimdan, mana, restoranga kirib alamimni ichkilikdan olyapman.
— E, qo'y o'sha iflosni! — deya meni yupatdi u. — Bizning shaharda qol. Ishga kir. Shahrimiz ajoyib. Go'zal qizlar tiqilib yotibdi.
— Mehnat daftarcham, harbiy biletim yo'q. Kim ham meni ishga olardi?
— Bu muammo emas. Mening tanishlarim ko'p. Amallasa bo'ladi.
Ana shunday qilib men yangi tanishimning yordami bilan ertasi kuniyoq zavodga ishga joylashdim. Yotoqxonadan joy berishdi…

* * *

Eh, tinchgina ishlab yurgandim. Nega o'sha kecha yana vokzalga bordim. Hanuz tushunolmayman.
Yo'lakda ketayotganimda meni militsioner to'xtatdi.
— Nima bo'ldi o'zi?
— Pasportni ko'rsating.
— Nega ko'rsatishim kerak?..
To'g'risi, qochib ketsam ham bo'lardi. Ammo orqamda yana bir militsioner turardi. Noiloj pasportni unga uzatdim.
— Ana, aytmaganmidim? — quvonib ketdi militsioner sherigini turtib. — Ha, xotiram hech qachon pand bermaydi. Familiya boshqa, pasport va ro'yxatga olish ayni qidiruv e'lon qilingan joyniki…
Jonim chiqib ketayozdi.
— Yigitlar, bu nimasi? — dedim hovliqib. — Men sizlarga jinoyatchimidim? Yaxshilab qarang. Men jinoyatchiga o'xshaymanmi-a? Xudodan qo'rqsalaring-chi!
— Biz bilan yuring! — qo'ltig'imdan oldi orqada turgani.
— Qaerga olib boramiz buni? — so'radi yonidagisi.
— Hozircha bo'limga.
Bu mening dastlabki mag'lubiyatim edi. Meni vokzaldagi kichkinagina xonalardan biriga olib kirishdi. Bildimki, ular hozir kamera ajratishadi. Bu yerda atigi uchta kamera bor edi xolos. Birida hoynahoy ayollar, ikkinchisida yo g'irt mast yo'lovchilar, bo'lmasa, o'smir bolalar o'tirgan bo'lishsa kerak. Demak, uchinchisiga meni qamashadi.
Kamariga bir dasta kalit osib olgan militsioner uyqusirab men tomon o'girildi. Qara-ya, tartib umuman yo'q ekan-ku bu yerda! Xizmatni unutib uxlashlari-chi!.. Shu tobda militsionerning basharasiga bir tushirgim kelib ketdi. Uxlamaydigan bo'lardi.
— Qani, kir! — buyurdi menga boshqasi.
— Ie, nachaylik, bu yer to'la. — ichkaridan ovozlar eshitildi. — Bir-birimizning ustimizda arang o'tiribmiz-ku! Nariroqqa qamay qolinglar!
— O'lmaysan. — g'udranib qo'ydi militsioner. — Sig'asan hammang. Bu yer senga mehmonxona emas joy tanlagani.
— Bu yerda joy yo'q, deyapman! — baqirdi ovoz egasi.
— O'chir ovozingni! Qani, kir!..
Itoatkorona ichkariga qadam qo'ydim. Ko'zlarim qorong'ilikda bir qamashganday bo'ldi-yu, tez orada hamma narsani bemalol ko'ra boshladim. Kamerada ikki qavatli to'rtta karavot bor edi. Mendan tashqari to'rt kishi o'sha karavotlarda cho'zilib yotardi. Kursimizda o'rgatishganidek, avval «bo'lg'usi dushman»larimning bo'ylarini, yoshini, sof og'irligini, asosiy belgilarini, laqabini aniqlab olishim lozim edi. Bu ishni ko'z ochib yumguncha qoyillatdim.
* * *
«Qariya» — qirq yoshlarda, ko'rinishidan bu kamerada asosiy odam.
«Chandiq» — yuzida pichoq izlari qolgan bir yigit.
«Bugay» — aftidan yo kurashchi, yo og'ir atletikachi.
«Yigitcha» — ularning orasida eng yoshi kichigi.
Endi kim birinchi bo'lib so'z boshlashini kutdim.
— Bizga shu yetmay turuvdi o'zi. — nihoyat g'udrandi Chandiq.
— Qo'yaver, — uni tinchlantirgan bo'ldi Qariya. — Buyam o'z xohishi bilan kelmagandir. Vey, yigit, bor, kursiga o'tir! Qani, kim bo'lasan o'zing?
Men indamay kursiga cho'kdim.
Haqiqatan, kimman o'zim? Hech qanday jinoyatda tajriba orttirolmagan, turmadan qochgan mahbusmanmi? Yo harbiy qismi yo'q askarmi? Omadi chopmagan o'g'rimi?
— Men bu yerga tasodifan kelib qolgandim. — xotirjam javob qildim. — Shunchaki… O'tib ketayotgandim.
— Mayli, tushundim. Yot, o'tkinchi odam! Hozircha dam ol!
Yigitcha bu gapni eshitiboq bir sakrab karavotidan tushdi va beton ustiga yonboshladi. Bildimki, u men uchun joy bo'shatdi.
Hammasi tushunarli edi. Bular tasodifiy tanishlar emas. Yo bu kamerada anchadan beri yashashadi, yo bir-birlarini anchadan beri bilishadi. Har qanday vaziyatda ham men qulog'imni ding qilib yotishim zarur edi.
— Hoy, tepadagi! — qichqirdi Qariya.
Men indamay o'zimni uxlaganga solib yotaverdim.
— Qani, qarab ko'r-chi! — buyurdi Qariya. Chandiq qo'liga sham olib yoqdi-da, yuzimga yaqin olib keldi.
Kursda bizni qanday qilib o'zini qattiq uxlaganga solishni ham o'rgatishgandi. Xuddi shu usulni qo'lladim.
— Uxlab qopti. — dedi Chandiq.
— Yaxshisi bu bola uyida uxlasa bo'lardi. — g'imirladi Bugay.
— Kelinglar, ishga o'taylik. — dedi Qariya.
— Unda bugun. — shivirladi Chandiq. — Ertaga bizni shahar bo'limiga olib borishadi. U yerdan chiqib bo'pmiz.
— Bu yerdan-chi?
— Harakat qilib ko'rsa bo'ladi. Agar yo'lakka chiqib olsak, u yerdagi panjarani buzish mumkin. E, bir turtsa qulab tushadi.
— Yo'lakka qanday chiqamiz?
— Avval o'ylaganimizdek.
Payqadimki, ular qochishmoqchi. Mening to'satdan paydo bo'lishimni kutishmagan bo'lsa kerak. Xo'sh, qanday yo'l tutisharkin? Qochishni boshqa kunga qoldirishadimi, yo meni tinchitishadimi? Ha, oxirgisi aniqroq. O'zimning jonimni asrash to'g'risida o'ylashim lozimga o'xshaydi.
«Uyqu» orasida yonboshimga ag'darilib oldim. Agar pastdan turib urishsa, mana, oyog'imni shundoq uzataman-u, tepaman.
Ular yana bir marta mening uxlagan-uxlamaganimni tekshirib olishgach, tinchlanishdi.
Nima qilish kerak? Shovqin ko'tarishimga yo'l qo'yishmaydi. Demak, militsionerlarni ogohlantira olmayman. Qochishayotgan paytda o'zimni himoya qilishdan bo'lak choram yo'q. Ular men bilan uzoq vaqt olishib o'tirishmaydi. Vaqtlari yetmaydi. Bundan kelib chiqadiki, hali imkoniyatim bor.
— Boshla! — buyurdi Qariya.
Ulgurmay qoldim. Kimningdir qo'llari tepamda aylanib-aylanib iyagim aralash boshimdan changalladi. Nafasim bo'g'ila boshladi. Hozir ularning qo'lida mixmi, pichoqmi, ishqilib, shunga o'xshash qurol