Tasodifiy hikoya: Hozir izlayotgan odamlaringiz bu uyda bor-yo`g`i sakkiz yil yashashdi
Shahodat juda sinchkov. Buning ustiga, o`ta qiziquvchan. Bir narsa ko`ziga ajabtovur ko`rindimi, tam...davomi

sizni o'qishni davom ettirish uchun olib qolishga ahd qildik. Sizning vazifangiz bitta. Yo ha, yo yo'q deb javob berish.
— Qolganlar-chi? — so'radim shoshilib.
— Qolganlar uy-uylariga tarqatib yuboriladi. Bizning chaqirishimizni kutishadi. Siz esa, yaqin orada boshlanadigan janglardan birida qatnashasiz. Bu juda xavfli jang. Haqiqiy erkaklar jangi bo'ladi…
Kamerada o'tirib xuddi shu suhbat haqida o'yladim. Vaqt esa, o'tib borardi. Ana, yetti soat, sakkiz, to'qqiz soat…
Ekranda turli figuralar sakrashadi, ko'zlarim achisha boshlaydi, a'zoyi badanim uvishib boradi. Sezdirmasdan, tovushsiz mushaklarimni harakatga keltiraman. Hozir eng asosiysi, nimaga qodir ekanimni, bu sinovlar men uchun hech narsa emasligini ko'rsatib qo'yish. Yana men ekrandagi o'z figuramni vaqtida ilg'ashim, ular necha marta ko'ringanini sanab borishga ulgurishim, vaqtni his etishim, charchoq, uyqu bilan kurasha olishim lozim. Orqaga yo'l yo'q…
Xayollarim qaytadan yaqin o'tmishga tomon yo'l oladi. Yana o'sha kungi suhbatlarni, kelishuvlarni o'ylay boshlayman…
— Bizning taklifimizga rozimisiz? — so'radi polkovnik mendan.
— Ha.
— Yaxshilab o'ylab ko'ring!
— O'ylab ko'rdim.
— Unda manavi yerga imzo cheking.
Qog'ozdagi yozuvlarga ko'z yugurtiraman.
— «Xizmatim to'g'risida hech kimga og'iz ochmayman. Xato qilgan taqdirimda meni eng shafqatsiz qonunlarga tayangan holda jazolashlariga roziman…»
Imzo chekaman.
Navbatdagi yozuvga qarayman.
— «Har bir harakatim to'g'risida hisob beraman. Xatoga yo'l qo'ysam…»
Imzo qo'yaman.
Keyingi qog'ozni qo'limga tutqazishadi.
— «Yaqin hamda uzoq qarindoshlarim, tanishlarim bilan aloqani uzaman. Xatoga yo'l qo'ysam…»
Imzo chekaman.
— Siz bilib qo'ying, — deya ogohlantiradi polkovnik. — Bu shartnoma. Shunchaki qog'ozbozlik emas. Shartnoma buzilgan taqdirda jazo o'sha lahzaning o'zidayoq kuchga kiradi.
— Kursant, mahkam bo'l! — deya yelkamga qoqdi kadrlar bo'limi boshlig'i. — Seni oldinda katta ko'ngilsizliklar, sinovlar kutyapti. Tayyormisan?
— Ha.
— Yodingda bo'lsin. Endi sen o'tmishga qayta olmaysan. O'zingdan voz kechasan. Endi sen shu bugundan tashkilotning mulki hisoblanasan. Ixtiyoringga quloq tutishga haqqing yo'q. Sen uchun kecha degan so'z yo'q endi. Faqat buguning haqida o'ylaysan. Qarindoshlik hislari degan tuyg'ular senga begona.
— Tushunaman! — javob qilaman bosh egib.
— Hech baloni tushunmaysan. — jerkib beradi kadrlar bo'limi boshlig'i. — Qabrga kirguningcha seni sinashadi, kuzatishadi. Sendan faqat harakat, ish kutishadi. Har bir harakating ortga qaytadigan yo'lingni yo'qqa chiqarib boradi.
— Tushunaman.
— Xo'sh, o'tmishingdan voz kechishga rozimisan?
— Ha.
— U holda o'limingga tayyor tur!
Kelishilganidek, bir haftadan so'ng meni o'ldi deb e'lon qilishdi. Ha, bu yorug' dunyo, oilam, do'stlarim, balki, o'zim uchun ham men o'lgan hisoblandim.
Men olamdan o'tdim.
Onajonimning qo'liga harbiy komissariatdagilar kichkinagina qog'oz keltirib berishdi. U yerda quyidagi so'zlar yozilgandi:
— O'g'lingiz xizmat vazifasini o'tayotib ko'ngilsiz hodisa tufayli halok bo'ldi…
Baland bo'yli askarlar hovlimizga mening jasadim joylangan temir tobutni olib kirishadi. Onamning tobut atrofida aylanib yig'lashini, kichkinagina, nozikkina singilchamning yig'iga jo'r bo'lishini ko'z oldimda gavdalantiraman. Ha, shu voqealar yozib olingan tasmani menga keltirib berishgandi. Qayta-qayta aylantirib tomosha qildim. Operator juda ustalik bilan ularni suratga tushiribdi…
Tobutni ochishga ruxsat etishmadi… Xonamning o'rtasiga qo'yishdi. Askarlar tobutni qattiq qo'riqlab turishardi.
— Siz yana o'ylab ko'rishingiz mumkin. — degandi o'shanda instruktor qulog'imga shivirlab. — Agar istamasangiz, hammasini…
Onajonimning, yaqinlarimning achchiq ko'z yoshlarini ko'rib turib yuragim alamga to'lgandi. Ammo nomus kuchli. Ortga qaytishga g'urur yo'l bermaydi. Qolaversa, bularning oldida o'zimning ojizligimni namoyish qilishni istamasdim. Shu sababli sukut saqlardim. Indamasdim. Bu roziligimdan dalolat edi.
Bir kun o'tib turli grimlardan so'ng men o'zimning dafn marosimimda qatnashish uchun jo'nashim lozim edi. Bu birinchi topshiriq. Yuz tuzilishimni o'zgartirish, yaqinlarimga kim ekanimni sezdirmaslik mening muammoim. Bu rahbarlarni umuman qiziqtirmaydi. Qaytganimdan so'ng ko'rganlarimni ipidan ignasigacha gapirib berishim shart.
Men bu o'yinning shartlarini yaxshi bilardim. Har bir harakatim uchun alohida baho qo'yiladi. Tobutimga qancha yaqin tursam, shuncha ko'p baho olaman.
Bilardim. Bu topshiriq bahona men tashkilot rahbarlariga qanchalar yuz tuzilishimni, ovozimni birov payqamaydigan darajada o'zgartira olishimni, kiyim tanlay bilishimni ko'rsataman. Ana shundan keyingina asosiy topshiriq beriladi…
Xayollardan chekinib tag'in ekrangan qaradim. O'n ikkinchi soat o'tib boryapti. Ekranlar jim. Qarshilik ko'rsatmasam bo'lmaydi. Mushaklarimni harakatga keltirishim lozim. Uyquni yaqinimga keltirmasligim kerak. Mayli o'ylasam ham. Faqat uxlab qolmasam bas.
Dafn marosimimni eslay boshladim. Tobutni o'n kishi qabristonga ko'tarib kelishdi. Qiziq, ichiga nima solishgan ekan? Yo boshqa odamning murdasimikan? Yo'q, bizning tashkilotdagilar usta bunaqa ishlarga. O'zim ham ular qatoridaman-ku! Agar o'z dafn marosimimda sira o'zimni yo'qotmay, o'zimni tanitmasdan jimgina tursam, albatta men ham ustamonlarning biriman.
Tobutni qabr tepasiga olib kelishgach, to'xtashdi. Hamma jim. Kimdir mashinada unutib qoldirilgan kursilarni olib kelishga chopdi. Bu lahzalarda o'zimni ushlab turishim juda og'ir edi. Go'rkovlar qabrni qazib bo'lishibdi. Yuz-ko'zlaridan ter quyilyapti. Men ularni shundoqqina yonlarida turgancha bemalol kuzatardim. Ana, sinfdoshim ham kelibdi. Men u bilan yarim yil bitta partada o'tirib o'qiganman. Bolalikdan do'st edik. Faqat u hozir meni tanimaydi. Shunchalar ustamonligimdan faxrlanib ketdim.
Nihoyat tobutimni qabrga tushirishdi. Onajonim dodlagancha o'zini tobut ustiga otdi. Shu payt kutilmaganda hushidan ketib yiqildi. Uni yon-atrofdagi erkaklar ushlab qolishdi. Otam darrov tepasiga keldi…
Alam qilarkan. Ota-onamning yonginasida tursam-u, xuddi spektakl tomosha qilayotgan odamdek indamay turaversam…
Go'rkovlar tobutni qabrga tushirib, ustidan tuproq tortishgach, askarlar baravariga avtomatlardan o'q uzishdi. Ota-onamga boqdim. Ular achchiq-achchiq yig'lashardi. Alam qildi menga. Axir, nega bu marosimni to'xtatib qo'ya olmayman? Nega indamasdan, xuddi arvohdek bemalol ularning azoblanishlariga tik boqib turibman? Nega?. Yo'q, men adashdim. Bu, axir, tashkilotning buyrug'i! Hammasi hal bo'lgan. Men o'ldim, tamom!..
Seskanib boshimni ko'tarib ekranlarga boqdim. O'sha-o'sha. Mana, o'n yettinchi soat ham o'ta boshladi. Xudoyim, ekranlarda uchburchaklar buncha ko'p bo'lmasa! Mushaklarim, suyaklarim, tomirlarim, balki qonim ham qimirlamay o'tirishimga qarshidek tuyulardi.
Shu ko'yi yigirma birinchi soatni ham ekranga tikilib o'tkazdim. Kutilmaganda shunday buyruqni eshitdim:
— Sparringga tayyorlaning!..
Shu mahal eshik taraqlab ochilib ostonada qo'l