Tasodifiy hikoya: Bitta savol
Userlar eshitdimki boydoqlar uylangunga qadar jalabga bormasa umuman dracht qimasa urug' eskirib o'l...davomi

bo'ylab og'ir qadamlar tashlagancha ketib borarkanman, o'zimcha o'ylardim:
— Ha, ignasi balo ekan. Jonimni olib qo'yayozdi. Lekin… Baribir afsus qilmayman. Bizning tashkilot qanday kadrlar tanlashni biladi…

* * *

Keyingi kunlar men odamzodni qiynash tarixi bilan tanishdim. Qiynashning turli ayyorona usullari inson aqlining naqadar cheksiz ekanini isbotlab turardi. Qiynashning ba'zi ko'rinishlari esa, meni hayron qoldirdi. Masalan, «ispancha etik» deb nomlangani, qovurg'alarni qayirib azoblash, oyoq suyaklari orasiga zarbalar berish, sanchqili bo'yinbog'lar yordamida qiynash va shunga o'xshash o'nlab mexanizmlarni sinchiklab o'rgandim.
— Bu taxlit azoblash usullari, — deya uqtirdi menga muallim. — Dushmanga faqat jismoniy qiynoq baxsh etish uchun emas, balki, ma'naviy zarba sifatida ham qo'llaniladi.
Men o'z ko'zim bilan ko'rib dahshatga tushgan qorong'i yerto'lalar, u yerda kutilmaganda uchraydigan odamning bosh chanoqlari qadimiy qal'alardagi zindonlarni eslatardi. Bunday joylarda kim sinmaydi?
— Odam o'zini o'zi yeydigan jonzot. — davom etdi muallim. — Uning dunyoqarashi qancha keng bo'lsa, o'z o'ziga qarshi shunchalar qattiqroq kurasha oladi. Siz yerto'laga tushing-da, devorlarni hech bo'lmaganda tovuq qoniga bo'yab tashlang. Bundan tashqari, uni qo'rquvga soluvchi turli o'zingiz istagan yo'llarni qidirib, ularni ham yerto'lada jo eting. Ko'ribsizki, odam birdan hushyor tortadi…
Sizga shuni aytib qo'yayki, qiynoq kameralarida yegan kaltaklaringiz, zarbalar tufayli qalbingizda paydo bo'lgan nafrat tushunchasi sizni shubhasiz kurashga chorlaydi. Qarshilik ko'rsatishga undaydi. Ana shundagina siz haqiqiy jangchiga aylanishingiz mumkin. Faqat o'sha og'riqlarni yenga olishga o'zingizni ko'niktirishingiz lozim. Xo'sh, sizga oddiy savol. Gipnoz bilan tanishmisiz?
— Yo'q.
— Unda omadingiz bor ekan…
Muallim o'n daqiqalar o'tib mutaxasis gipnozchini qoshiga chorladi. Uning qo'lida qandaydir metall sharcha mavjud edi. Nimalar qilishdi, bilmayman. Aqlim yetmay qoldi. Uyquga ketdim.
Uyqu orasida rohatlanardim. Boyagi dahshatlarga qaytishni sira istamasdim. Bu holat adashmasam yigirma daqiqacha davom etdi. Qulog'imga kimlarningdir qattiq qichqirig'i eshitildi.
— Uyg'oning! Uyg'oning! Eshityapsizmi?
Eh, shu ovozlarni eshitmasaydim…
— Uyg'oning!.. — takrorlandi ovoz.
Shundan keyingina ko'zlarimni ochdim.
Ko'z o'ngimda o'zimning barmoqlarim osilib turar, har bir tirnog'im orasiga ignalar sanchilgandi. Ajablanarlisi, umuman hech qaerim og'rimasdi. Bo'lmasa, sanchilgan ignalarni, tirnoqlarimni, oqayotgan qonni ko'rib turibman. Bu nimasi?
— Nimani his qil
yapsiz? — so'rashdi mendan.
— Hech narsani.
— Ko'rdingizmi, bir necha kun avval ignalar sanchilganda hushingizdan ketib qolayozgandingiz. Demak, ruhan tayyorsiz. Og'riq ustidan hukmronlik qila olasiz. Qarang, barmoqlaringizga qarang! Mana isboti! Siz g'alabaga haqlisiz! Siz og'riqlardan kuchliroqsiz!
Shundan so'ng men tirnoqlarim orasiga igna sanchayotganlari tasmaga tushirilgan tasvirni tomosha qildim. Ular qiynab igna sanchishardi. Men bo'lsam, nuqul kulardim, gaplashardim, barmoqlarimni
o'zim ularga tutib berardim, turli maslahatlar berardim.
Nima o'zgardi? Mendagi qo'rquvni yo'q qilishdimi? Og'riq chekindimi? Demak, mumkin ekan-da!..
— Tursam bo'ladimi?
— Shoshilmang! Hali shunday qiynoq usullarimiz borki, gipnoz ham sizga yordam bera olmaydi.
— Masalan?
— Bu haqda keyin bilib olasiz. Har qanday qarshilikdayam chegara bo'ladi. Siz men aytmoqchi bo'lgan og'riqlarga ikki soat, uch soat chidab berishingiz mumkin. Bu dushman qiynoqni yana bir-ikki kun davom ettirmoqchimas degani bo'lmaydi. Bu narsa siz himoyasiz degani ham emas. Xo'sh, nima qilish kerak? Dushmanga yalinish kerakmi?
— Bilmadim. Balki, yon berishim lozimdir?
— Hecham-da! Aksincha, og'riqni tobora kuchaytirishlariga yo'l ochib berish. Siz shunday holda hushingizni yo'qotasiz va bu sizni asrab qoladi. Shunga o'rganing. Har qanday kuchdan ojizlik yordamida ham baland kelsa bo'ladi. O'zingizni qo'lga oling! Og'riqni badaningizda tuyib ko'ring! Kuchliroq, yanada kuchliroq!.. Og'riq kuchaydimi?.. Ko'z oldingiz qorong'ilashdimi?. Tamom! Siz hushdan ketdingiz. Dushman sizni ortiq qiynamaydi. Tushundingizmi?
Men tushunib yetgandim. O'z hissiyotlarim va og'riqlarni boshqarishga o'rgangandek edim. Hatto, kursiga qo'yilgan oddiy kanselyariya tugmachasi tufayli ham hushdan ketishga o'zimni ko'niktirdim.
Qolgan mashqlar juda zerikarlidek tuyula boshlagandi. Begona izlarni kuzatish, jinoyat qonunchiligi, tergov taktikasi, topografiya, tezkor qidiruv ishlari olib borish, yuzlar basharalarga qarab turib jinoyatchini aniq taniy bilish, sahroda, tundrada, o'rmonda yolg'iz, oziq-ovqatsiz yashab qola bilish usullari… Bular kammi? Bundan tashqari turli kodlar, shifrlar, parollar, qurol turlari…
Men odatimga ko'ra, yana ota-onam, yaqinlarimni ko'z oldimga keltirdi.
Tasavvurimda ular hamon ranjigan, g'azabnok qiyofada men tomonga sovuq boqishar, bir og'iz shirin so'zni-da mendan darig' tutishardi.
Tasavvurim qalbimni muzlatib, ko'zlarimni yumib oldim va achchiq yig'i aralash shivirladim:
— Kechiringlar meni, qondoshlar!
(davomi bor)