Tasodifiy hikoya: ___ Bolgan voqea ___ Tanlovga
Бу вокия кечагидик ёдимда. 2012 йил ёзнинг жазирама кунлари эди. Уша вакт колежни иккинчи курсуни т...davomi

ko'z o'ngimda titrab-titrab jon berayotgan mahbusning qiyofasi gavdalandi. O'zimga qo'yib berishsa, bu jallodligim uchun hech qachon o'zimni kechirmasdim. Axir… Vijdonim qiynalib ketyapti, onajon! Nega meni bu taxlit dunyoga keltirdingiz? Qaysi aybim uchun xudo sizdan, mehringizdan mahrum etdi? Men… Jallodman, axir, jallod! Bu gunohlarni qanday qilib yelkamda ko'tarib yuraman? Ularning ajrini qanday to'layman?..
Kechiring, ona, kechiri-ing!..
Xudoyim, tavba qildi-im, tavba-a-a!!!


***

Birinchi ish
Meni hududlararo statistika va tahlil bo'limiga yo'llashdi.
— Tashkilotning nomini o'qib hayron bo'lmang. — dedi bo'lim boshlig'i. — Biz ichki josuslar hisoblanamiz.
— Josus chet ellarda bo'lmaydimi? — so'radim qiziqishim ortib.
— Ha-a, siz chet ellarga chiqishni istab qoldingizmi? Tushunaman sizni. Chet ellarda xizmat qiladigan josuslar bizga nisbatan mashhurroq, imkoniyatlari kengroq deb bilasiz. Lekin o'zimizda ham josus bajaradigan ishlar qalashib yotibdi.
— Masalan, qanday ish?
— Olib qaraylik. Markazdan ancha olisda bo'lgan tuman birdan mafiyachilarning qo'liga o'tib qoladi. Huquqni muhofaza qilish, xavfsizlik xizmati idoralariga ham mafiyachilar o'z odamlarini o'tqazib tashlashadi. Markazdan keladigan har qanday tekshirish ham oldindan rejalashtirib olinadi. Yoqmagan xodimlar bir zumda yo'q qilib yuborilaveradi. Axir, ularga qarshi kim yurak yutib kurasha oladi? Hech kim. Ana shunday vaziyatlarda biz kerak bo'lamiz. Bizning kuchimiz ham, fojiamiz ham ana shunda. Ishonamizki, siz bizning ishonchimizni oqlaysiz.
Men o'sha kundan boshlab tahlilchi xodimga aylandim. Lekin ishga bormasdim. Tashkilotimiz ajratib bergan kichkina xonada yotgancha o'y surardim. Kerak bo'lganimda yo harbiy komissariat, yo sud chaqiruv qog'ozlari orqali chaqirishardi. Ana shu yo'l bilan men birinchi topshiriqni oldim.
Topshiriq quyidagicha edi. Men janubiy chegaralardan biriga borib o'zimga notanish odamdan bir sumkani qabul qilib olib buyoqqa keltirishim zarur edi. Sumkada esa, bor yo'g'i tasma, yoki shunga o'xshash maxfiy sirlarni o'zida jo qilgan qog'oz bo'lishi mumkin xolos.
— Nima, shuncha yil jonimni qiynab tayyorlanganim atigi qayoqdagi konteynerlarni tashib keltirishgamidi? — ensam qotib so'radim rahbarlardan hali ishning mohiyatini to'liq tushunmay.
— Topshiriq juda jiddiy. — tushuntirishdi menga. — Katta mas'uliyat bilan yondoshishingizga to'g'ri keladi…
Baribir tayyorgarlik ko'rdim. Bir-ikki hafta davomida grim, qaytish yo'llari haqida bosh qotirdim.
Aytilgan manzilga poezdda yetib olgach, mehmonxonaga bormay, oddiy kommunal kvartirani ijaraga oldim. Poezdda tanishlar orttirgandim. Ular bilan birga ichib, laqqillashgandik. O'shalarni topib ikki-uch kunimni ishsiz o'tkazishga to'g'ri keldi.
So'ngra menga aytilgan notanishni uchratish yo'llarini qidirdim. Behuda yigirma soatlab ekranlar qarshisida o'tirmaganman-ku! Katta ko'chaga chiqib avtomobillarni, o'tkinchi yo'lovchilarni kuzata boshladim. Agar o'sha notanish kimsa shu yerlarda bo'lsa, bir kunmas bir kun uni albatta uchratishim aniq.
Shu bilan birga juda ehtiyotkor edim. Kimlardir orqamdan kuzatayotgandek tuyulardi.
Nihoyat belgilangan kun yetib keldi. Soat roppa rosa o'n birdan yetti daqiqa o'tganda men notanish rezident (Biz josuslarda rahbar shaxslarni shunday atashadi) bilan bog'lanishim kerak edi. Buning uchun baliq oviga bordim. Yo'q, maqsadim baliq ovlash emas. Aksincha, axborot ovlash. Bu ko'lning qaysidir sohilida menga notanish bo'lgan hamkasbim o'tiradi. Uning qo'lida ham qarmoq bo'ladi. Biroq bu haqiqiy qarmoq emas. Axborot jo'natuvchi, meniki esa, axborot qabul qiluvchi moslama. Suv ostida bu ish amalga oshirilgach, o'zimizga ma'lum bo'lgan signal eshitiladi…
Ana o'sha signal eshitildi ham. Demak, axborot uzatildi, axborot qabul qilindi. Tasmada o'zimga kerakli ma'lumotlarning barchasi muhayyo edi.
Uyga qaytib tasmani eshitib ko'rdim va barcha sirli parollarni, notanish odamning yuz tuzilishi, joylashgan manzili haqidagi ma'lumotlarni o'chirib tashladim.
Ko'zlangan vaqt yetib kelgach, tashqi ko'rinishimni o'zgartirdim-da, yo'lga otlandim.
* * *
Sirli joyni notanish hamkasbim tanlagandi. Shahar o'rtasidagi qurib bitkazilmagan bino. Bu yerda uyoqdan buyoqqa o'tib turuvchilar juda ko'p edi. Sabr kosam to'lib beton plitalar oralab ko'zdan panaroq burchakka o'tdim. Ana, rahbarlar aytgan narsa sassiq go'nglar bilan keraksiz qog'ozlar oralig'ida o'lik mushuk ko'rinishida yotibdi. Eh, biz sho'rliklardan bo'lak kim ham bu taxlit yoqimsiz hidlarni hidlab izg'iydi. Xuddi shunga o'xshash o'lik mushuk mening sumkamda ham yotibdi.
Asta o'tirdim-da, mushuklarni almashtirdim. Shartta borib tik turgan ko'yi ham almashtirib ketsam bo'lardi. Lekin men juda ehtiyotkorman.
Ish tugadi. Men negadir bezovta edim. Adashtirib qo'ymadimmikan?..
Qaytadan o'tirib mushukni tekshirib ko'rdim. Yo'q, xuddi mening sumkamdagidek.
Demak, adashmabman…
* * *
Ijara uyga kelib eshiklarni ichkaridan tambaladim-da, mushukning qorin qismi tikilgan iplarni uzib oldim. Ana, kichkinagina silindrcha. Mana shu narsani deb men olis yo'ldan kelgandim. Muhrni tekshirib ko'rdim. Hammasi joyida. Jomadonlarni yig'ishtirib yo'lga tushsam ham bo'ladi. Shu tobda notanish hamkasbimning yozma iltimosi esimga tushdi. U silindrning ichini lupa orqali bir marotaba ko'zdan kechirishimni so'ragandi. Iltimosni yerda qoldirgim kelmadi. Lupani qo'limga oldim. Hech bir o'zgarish sezmadim. Muhr ham…
To'xta, negadir qopqoqchadagi nuqtachalardan biri sal yoyilib ketgandek. Bu nimasi?.. Hamkasbim e'tiborsizlik qilib qo'ydimikan? Nahotki, bu ishda yana uchinchi odamning ham qo'li bo'lsa? Bu dahshat!..
Muhrni yana bir bor tekshirgan bo'ldim. Ko'rinishidan hammasi joyidadek. Faqat o'sha nuqtachaning qopqoqqa yoyilib tushganini hisobga olmasa.
Nahotki, bu yerlik yaramaslar ham bizchalik chuqur bilimga ega bo'lishsa bu ishda?..
Meni nuqtalarning bir-biriga mos kelmagani uchun jazolashlari tayin. Yo'q, men yana o'sha joyga boraman. Qaytadan o'rganib chiqaman…
Etib borgach, betonlar orasiga kirib o'tirmadim. Turgan yerimdan ham hammasi oynadek ko'rinib turardi. Xo'-o'sh, mushuk negadir joyidan siljib qolibdi. Buni oddiy odam ko'rsa, payqamasligi mumkin. Ammo men payqadim. Bu haqiqiy professionalning ishi.
Men harakatning ikkinchi qismi haqida bosh qotira boshladim.
Ertasi kuni mahalliy gazetalardan birida quyidagicha e'lon paydo bo'ldi:
— It yo'qolib qoldi… Yoshi… Zoti… Iltimos,… manzilga xabar qiling!..
Bu bizning josuslar tiliga o'girilganda, meni notanish hamkasbim rejadan tashqari aloqaga taklif etgani edi.
Ikki kundan so'ng zahiradagi aloqa qutichasini ochdim. U yerda uchrashuv joyimiz ko'rsatilgandi. Belgilangan soatda yetib bordim. Qaysidir o'n besh soniyalar ichida u paydo bo'lishi lozim.
Shu tobda kutilmagan hodisa sodir bo'ldi. Men chorraha yaqinida turgandim. Yon ko'chadan «Volga» katta tezlikda chiqib keldi. Bilmadim, yo haydovchi e'tiborsiz, yo boshqa sabab. Ishqilib, qizil chiroqdan o'tmoqchi bo'lgandi. To'satdan mashina men tomonga burildi-da,