Tasodifiy hikoya: Сурхонлик йигит
Мен Бухородан ёшим 43 да оилам фарзандларим бинойидек ишим бор котта ташкилотда рахбарман. Бир куни ...davomi

Mirsoli shosha-pisha vintovka jihozlarini joy-joyiga o'rnatib, o'q uzishi lozim bo'lgan tuynukka yaqinlashdi. Ha, bu yerdan «Tuman» kelib to'xtashi zarur bo'lgan yer ancha uzoq. Ammo hisob-kitobni to'g'ri olsa, iste'dodini ishga solsa, nishonni aniq urish qiyinchilik tug'dirmaydi.
Shu orada bino qarshisiga yarqiragan «Jip» kelib to'xtadi va hali mashinadan hech kim pastga tushmay tepasiga sirenalar o'rnatilgan ikkita «Gazel» mashinasi unga ko'ndalang bo'ldi. Hash-pash deguncha mashinalardan yuzlariga qora niqob tortgan devdek-devdek yigitlar tushib, atrofga tarqaldi. Keyin esa avval «Tuman» paydo bo'ldi. U hali tevarakka nazar solib ulgurmasdan, qaerdandir podpolkovnik hozir bo'ldi. U «Tuman»ga yaqinlashishi bilan avtomat tutgan bir necha yigitlar ikkovlarini o'rab olishdi.
— Shu yetmay turuvdi, — dedi ovoz chiqarib Mirsoli. — Nima balo, podpolkovnik mening merganligimni o'z ko'zi bilan ko'rish uchun yetib keldimi deyman? Qiziq, u prokuraturada ishlasa, nega «Tuman»ni quvib keldi? Umuman, qaerdan bildi u bankka kelishini?..
Savollar mo'l edi. Lekin kutishga fursat yo'q. Agar shu taxlit turaversa, «Tuman»ni qo'ldan boy berishi hech gap emas. Mirsoli shosha-pisha vintovkani o'qladi-da, tuynukdan turib, «Tuman»ni mo'ljalga oldi. Shu tobda kissasidagi telefon bezovta jiringlay boshladi. Qarasa, podpolkovnik ham telefonni qulog'iga tutgancha tek turibdi.
— Shu yaramas menga sim qoqyaptimi? — deya telefonga ko'z yugurtirdi Mirsoli. — Ha-a, shu ekan-ku! Tushunmadim. Mening bu yerdaligimni qaerdan bila qoldi? Agenturasi shunchalik zo'r ishlaydimi?
Mirsoli istar-istamas, yashil tugmachani bosib, telefonga quloq tutdi.
— Krutoy, — dedi xirillagan tovushda podpolkovnik. — Qanday ishga bel bog'laganingni, hozir qaysi teshikdan mo'ralab turganingni yaxshi bilaman. Qarshilik ko'rsatishga, qochishga urinma! Sen o'tirgan uy o'rab olingan. Taslim bo'l, Krutoy!
Mirsoli bu gaplarni eshitdi-yu, birdan bo'shashib, vintovkani yerga qo'ydi.

* * *

«Ment baribir mentligini qildi-ya, — o'yladi Mirsoli qo'lidagi vintovkani tomning ko'zdan pana joyiga berkitib, shoshilmasdan pastga tusharkan. — Shuncha pulimni olgandi, va'dani qop-qoplab bergandi. Nega bunday yo'l tutdi u? Tuzimni ichib tuzlig'imga tupurdimi? Nima majbur qildi uni? Kim sotdi meni? «Tuman»mi? O'zi qo'lga tushib o'tiribdi-ku u maraz! Ha mayli, agar podpolkovnikka urush kerak bo'lsa, bo'ladi urush, bo'ladi!..»
Mirsoli tashqariga chiqqani hamono ikki qo'lini ko'targancha avtomatlilar qurshovida podpolkovnik tomon yurdi. U hanuz mashinasi yonida turar, «Tuman» haydab kelgan mashinani o'rab olgan askarlarga nimalarnidir uqtirardi.
— Qo'lni tushiraver, qahramon, — dedi podpolkovnik kutilmaganda sirli jilmayish qilib. — Hoynahoy, «Mening bu yerga kelishimni qaerdan bildiykin podpolkovnik?» deb bosh qotirayotgan bo'lsang kerak-a? Topdimmi?
— Xo'sh, shunday bo'lsa nima o'zgaradi? Mana, men qarshingizdaman, qo'llarimni kishanlayverishingiz mumkin. Ammo…
— Kim aytdi senga qo'lingni kishanlaydi deb? — kuldi podpolkovnik naridagi mashina tomon ishora qilib. — Mana, qo'lini kishanlashimiz lozim bo'lgan kimsa allaqachon «Sizo»ga yetgan. Dam olayotgandir o'sha yerda.
— Mendan nima istaysiz unda? — so'radi Mirsoli qovoq uyib. — Nega meni anavi avtomatlilar qurshoviga oldingiz? Yo…
— Shunday qilishim shart edi, — dedi podpolkovnik bosh irg'ab. — Bizning ishda har xil voqea yuz beradi. Xafa bo'lma. Hoy, leytenant, mashinadagi jomadonni opkel buyoqqa!
Mirsoli yana hech narsani tushunmay, podpolkovnikka savol va nafrat nazari bilan boqdi. Hozir qandaydir noqonuniy buyumni ko'rsatib, bo'yniga yangi ayb qo'yishiga sira shubhasi qolmadi. Kutganidek, podpolkovnik jomadonni mashina kapotiga qo'ydi-da, ichini ochib, Mirsoliga so'z qotdi.
— Ko'rdingmi bu yerda nima borakan?
Mirsoli jomadon to'la ko'kimtir pullarga bir qarab qo'yib yelka qisdi.
— Bu mening pullarim emas. Ovora bo'lasiz.
— Bilaman, — dedi podpolkovnik. — Bu pullar «Tuman»ga tegishli edi. U anavi bank rahbariga pora sifatida olib kelgan. Ikkovi hamtovoq ekan. Biz bank rahbariniyam qo'lga oldik.
— Nega menga aytyapsiz bularni? Tushuna olmayapman. Niyatingiz nima o'zi?
— Uf-f, juda betoqatsan-da, uka, — dedi podpolkovnik Mirsoliga yaqin kelib. — Bugun sen menga katta yordam berding. Biz anchadan beri «Tuman»ni kuzatardik. Lekin sira arzirli dalil bilan qo'lga ola bilmayotgandik. Mana, sen sabab bo'lib bugun katta bir jinoiy ish sudga oshiriladigan bo'ldi. Buyam hammasi emas. Bugun mening unvonimni oshirishdi. Polkovnik bo'ldim, uka! Bu unvonni menga sen olib berding, sen!.. Bilmayman, Bu muvaffaqiyatni yuvmasak bo'lmaydi. Qani, yur, yo qo'llaringni kishanlatib qo'yaymi?..
Bu hazil Mirsolining g'ashini keltirdi. Itoat bilan ko'rsatilgan mashinaga o'tirarkan, hech kimga eshittirmasdan pichirladi:
— Kishaning o'zingga buyursin!

* * *

Ular prokuratura mashinasida Mirsoliga tegishli kafega borishdi. Polkovnik va'dasini qoyillatgisi keldimi, stol ustini turli noz-ne'mat, ichkiliklar bilan bezattirdi. Mirsoli esa bu manzaraga o'ta hissiz nazar bilan boqar, tezroq polkovnikdan narilashni xohlardi.
— Ilgari mayli, — o'rtadagi sukunatni buzib so'z qotdi polkovnik qadahlarga xorij konyagidan quyib. — Bugun ichmasang, juda xafa bo'laman sendan. Axir, bugun mening quvonchli kunim! Qani, ol!
— Shuning uchun kafega opkeldingizmi? — savol tashladi Mirsoli. — Hoynahoy, boshqa gapingiz ham bordir? Siz mentlarni juda yaxshi bilib qolganman. Aytavering, qulog'im sizda!
— Ja ayyorsan-a? — deya ko'zlarini qisib tirjaydi polkovnik. — Shuning uchunam kuchayib ketding-da!
— Xo'sh, aytasizmi dardingizni yo ketaveraymi? Ishoning, juda ishlarim ko'p. Manavinaqangi ziyofat yeb o'tiradigan ahvolda emasman.
— Avvalo, bizga «Tuman»ni tutishda yordam berganing uchun katta rahmat! Ishonaver, bundan buyon sen bilan men yanayam yaqin bo'p qoldik. Oxirgi nafasim qolguncha seni himoyalayman.
— E, polkovnik, — dedi Mirsoli ensasi qotib. — Ment banditga hech qachon do'stlik qilmaydi. Bir kunmas bir kun baribir qo'liga kishan solishni istab yashaydi. Yo nohaqmanmi?
— Ha, nohaqsan, — dedi polkovnik jiddiy tortib. — Boshqa odamlarga nisbatan balki shundaydirman. Biroq senga yomonlik qila olmayman. Ko'ngling ochiqligi, qolaversa, musofirliging bunga yo'l bermaydi.
— Bo'pti, ishondim deb hisoblang! Endi maqsadga o'ting!
Polkovnik birpas bosh qashib turgach, Mirsoliga qattiqroq tikilib so'z boshladi.
— Bilasanmi, bizning idorada podpolkovnik bor. Rafik Eduardovich degan. Shu azaldan menga go'r qazib keladi. Nuqul izimni poylaydi, tirnoq orasidan kir qidirgani qidirgan. Jonimga tegib ketdi.
— Xo'sh, shuni tinchitish kerakmi? — so'radi Mirsoli. — Gapiravering tortinmay!
— Yo'q, qon to'kilmasligi shart, — dedi polkovnik. — Busiz ham gunohlarimiz bir dunyo.
— Unda nima xohlaysiz?
— Bilasanmi, agentura yetkazishiga qaraganda, Eduardovich anchadan beri meni chetlatib, o'zi sen bilan sherikchilik qilmoqchiymish. Ya'ni, senlarni himoyasiga olib, pul ishlamoqchiykan.
— Nima, u bilarmidi men