Tasodifiy hikoya: Qaytar dunyo
Qaytar dunyo Bir kuni bir kampanyanin'g boshligi bölibti hali uylanmagan ekan. U kunlarnin'g biri...davomi

buzib so'radi Mirsoli. — Sobir joyini topdimi?
— Bilasiz-ku, — dedi Vadim jiddiy ohangda. — Juda yumshoq, xavf-xatarsiz yerga joylashtirdik uni.
— Juda soz, unda asosiy masalaga o'tsak ham bo'laveradi. Aytgancha, Shavkat, nega bezovtalanyapsan? Tinchlikmi?
— Y-yo'q, yaxshiman, — Shavkat xuddi nimadandir cho'chigan kabi keskin boshini ko'tardi. — Bezovtalanganim yo'q, do'st. Shunchaki… Xayol opketibdi xolos.
— Bir narsani yaxshilab uqib ol, — dedi Mirsoli deyarli pichirlab. — Bizning ishda shunaqangi qaltisliklar tez-tez uchrab turadi. Ko'nikish kerak bularga. Aks holda mentlarni gumonsiratib qo'yamiz. Yo tushuntira olmadimmi?

— Tushundim, do'st, tushundim. Haligi… Asosiy masalaga o'tmoqchiyding…
— Ha, shunday edi… Og'aynilar, ochig'i, o'sha «Tarakan»ni biroz pasaytirib kelmasak bo'lmaydi. Yo'qsa, u ertaga yotog'imizga qurol o'qtalib kirishdanam toymaydi. Nima deysizlar?
— Haq gap, — dedi Vadim. — Biznesda qattiqqo'lroq bo'lgan ma'qul. Ko'rdik-ku, sira tap tortmasdan binoni o'rab olishdi yugurdaklari! Popugini pasaytirib qo'yishimiz shart!
— U holda hoziroq abjir yigitlarni saralab mashinalarga o'tqaz! O'n besh chog'lisi yetadi. Lekin ehtiyotkorlikni qo'ldan bermasligimiz zarur. Yigitlarga qayta-qayta tayinla! Xitlantirib qo'yganlarini ayab o'tirmayman.
— Tushundim. Chiqaveraymi?
— Ha, Shavkat senga hamrohlik qiladi. Tayyor bo'lishlaring bilan menga xabar ber!
Vadim so'nggi ko'rsatmani eshitiboq, Shavkatni ergashtirgancha kabinetdan chiqib ketdi.

* * *

Bir necha xorij mashinalari orqama-orqa Tarakanov makon tutgan manzil tomon ketib borardi. Mirsoli esa o'ylardi, aqli yetganicha mulohaza qilardi. Ertangi hayoti qanday kechishi mumkinligi haqida bosh qotirardi. Ammo sira o'ylari intihosiga yeta olmasdi.
— Aytgancha, — deya oldingi o'rindiqda o'tirgan Vadimning yelkasiga qo'lini qo'ydi Mirsoli. — Hoziroq qo'ng'iroq qilib, o'sha marazni ogohlantir. Agar qimorxonasiga bostirib borishimizni xohlamasa, xilvat joy tanlasin. Ochig'i, o'zimning ham sira shovqin ko'targim yo'q.
Vadim zum o'tmay kimgadir qo'ng'iroq qildi. Mirsoli tayinlagan gapni yetkazdi. Saldan keyin esa masala hal bo'ldi. Tarakanov ularni o'zi yashaydigan hududdagi suvi qurigan ko'l bo'yida kutadigan bo'libdi.
— Farosati joyidaga o'xshaydi, — dedi Mirsoli kulib. — Hoynahoy o'sha ko'lga hammamizni tiriklay ko'mmoqchi shekilli.
— O'zi bizdan oldin ko'milib ketmasa, — luqma tashladi Shavkat. — Bizning qudratimizni bilmaydi-da xonasalot!..
Qirq daqaqacha yo'l yurishgach, xuddi o'sha ko'lga yetib borishdi. Shundoq qirg'oqqa yaqin joyda uchta mashina turar, narida esa o'n chog'li yigitlar qo'l qovushtirgancha tosh qotishgandi. Mirsoliga tegishli mashinalar ancha berida to'xtadi. U ochiqdan-ochiq yelkalariga avtomatlar osgan shotirlar qurshovida Tarakanovlarga yaqin bordi. Taxminan ellik metr qolganda shotirlar Mirsolining buyrug'i bilan taqqa to'xtadi. O'zi esa oldinga yurishda davom etdi. Tarakan ham xuddi shunday yo'l tutdi. Ikki raqobatchi oralarida ikki-uch metrlik masofa saqlagan holda yuzma-yuz bo'lishdi. Mirsoli odatiga ko'ra qarshisidagi uzun bo'yli, o'zidan picha yoshi ulug', qirraburun raqibiga zimdan nazar soldi. Shunday qilsa, Tarakan birinchi bo'lib gap boshlashiga ishondi.
— Demak, sen ekansan-da Krutoy!?. — deya haqiqatan birinchi bo'lib gap qistirdi Tarakan. — Yoshing menikidan kichikka o'xshaydi. O'zingdan kattalarni hurmatlashni o'rgatishmaganmi nima balo?
— Men oldingga nasihat eshitish uchun kelmadim, — dedi Mirsoli qaddini g'oz tutib. — Yo sezmadingmi?
— Xo'sh, nega kelding unda? Men bilan jang qilmoqchimisan?
— Sen bilan biz biznesmenlarmiz. Shunday ekan, kelishib ishlasak yomon bo'lmasdi. To'g'ri, men tinchlik tarafdoriman. Ammo sabr kosamni to'ldirsang, majbur bo'laman hamma narsaga.
— Menga qara, Krutoy, — dedi Tarakan norozi bosh chayqab. — Qanaqa biznesmen? Vey, sen-u men jinoyatchilarmiz.
— Qara-ya, bundan bexabar yurgan ekanman. Shuning uchun peshonamga yugurdaklaringni chopqillatibsan-da!?. Adashmasam, jangni o'zing boshlab berding. Men bugun arzirli javob qaytarish uchun keldim. Xo'sh, boshlaymizmi?..
— Qo'ysang-chi, kulgimni qistatma! Bilaman, general himoyachingga ishonyapsan. Vey, ment hech qachon jinoyatchiga do'stlik qilmaydi. Ertami-kechmi, baribir sotadi.
— Meni yaxshi bilmas ekansan. Ishda raqobatchilarni sira xush ko'rmayman. Gapni aylantirma-da, maqsadga o't!
— Na iloj! Yaxshilikchasiga tushunmading. Endi o'zingdan ko'r!

Tarakan shunday dedi-yu, qirg'oqdagi shotirlari tomon o'girilib, o'zi tomon imladi. Ular kissalaridan to'pponchalarni chiqargan holda xojasi tarafga yugurdi. Lekin Mirsolining yigitlari ham anoyi emasdi. Buyruq ham kutib o'tirmay, qarama-qarshi tarafdagilarni o'qqa tutishdi. Bir necha soniya ichida hammayoq to's-to'polon bo'lib ketdi. Avtomatlilar Tarakanga qo'shib shotirlarining barchasini yer tishlatishdi. Mirsoli esa o'qlar yomg'iri tingach, qayta mashinadan tushib, jasadlarga yaqin keldi-da, birpas tikilib turgach, o'z shotirlari tomon o'girilib, bor ovozda qichqirdi:
— Eshitib qo'ylaring, kimda kim mening yo'limga to'g'anoq bo'lsa, xuddi shunday o'lim topadi!

* * *

Mashina qorong'i tunda serqatnov viloyat yo'li bo'ylab ketib borardi. Mirsoli esa sukutga tolgancha o'tirar, negadir bugungi qilib qo'ygan ishidan sira ko'ngli to'lmasdi. Kech bo'lsa-da, shu fojialar aksincha yakun topishini xohlardi. Shunday tushkun kayfiyatda u Shavkatga razm soldi. Do'sti ham o'zidan battar edi. Nuqul uf tortar, nimadir demoqchi bo'lardi-yu, aftidan tiliga ko'chira olmasdi.
— Ha, nega yana tumshayib olding? — so'radi Mirsoli. — Birontasi xafa qildimi? Yo uyingni sog'indingmi?
— Ochig'i, bugungi ishimiz to'g'ri bo'lmadi, — dedi Shavkat lab tishlab. — Qara, qancha odamning boshiga yetdik. Axir, bu gunohi azim-ku, do'st! Shuni yaxshilikchasiga hal etsak bo'larkan-da!
— Bizning ishda yaxshilikcha degan jumla tushirib qoldiriladi, — deya nim qorong'ilikda Shavkatning ko'ziga tik boqdi Mirsoli. — Agar sen o'ldirmasang, seni o'ldirishadi. Hadeb afsuslanaverma degandim-ku! Esingdan chiqdimi?
Shu gaplarni aytishga aytdi-yu, Mirsoli battar qayg'uga botdi. U do'stining haqligini bilardi, ammo fikriga qo'shila olmasdi. Agar shunday qilsa, boshqalar ham aql bo'la boshlashidan qo'rqardi.
— Aytgancha, — Shavkat beixtiyor kissasiga qo'l solib, konvert chiqardi. — Manavi xatni Sobir yozib qoldiribdi. Qara, «Shaxsan Krutoyga» deb yozib ham qo'yibdi battol.
— O'zing o'qidingmi?
— Yo'q, senga tegishli bo'lgani uchun o'qimadim. Boshqaniki bo'lsa, allaqachon qiziqib ko'rgan bo'lardim.
— Qani, ol-chi, nima deb yozibdiykan!
Shavkat konvertni qo'liga tutqazgach, Mirsoli ichini ochdi-da, bir parcha qog'oz chiqarib, fonar yordamida yozuvlarga ko'z yugurtirdi.
«Sen o'zingcha krutoyman deb kerilib yuribsan ekan, — deya boshlangandi xat. — Nimangga kerilasan? Xuddi quvg'inga uchragan itday o'zga yurtlarda dumingni qisib yashayapsan-ku! Qolaversa, maqtanishga umuman asosing yo'q. Chunki seni mahalladagi chollar oq qilgan. Ishonmasang, bor, hech