Tasodifiy hikoya: ota va bola (doyimiyhamroh)
Shahar chetidagi mahallalarning birida shinamgina hovli bo'lib, unda kichkina bir oila yashardi:...davomi

iyagini tushirib qo'yardim, lekin o'sha do'zaxi qanaqaykin deb qiziqdim-da!..
Shunday dedi-yu, Mirsoli daf'atan so'zlanishdan to'xtab kissalarini paypasladi. Polkovnik qancha hayratlanmasin, uning qiliqlaridan ensasi qotmasin, ortiqcha harakat sodir etishga shoshilmasdi. Shu sababli u Mirsolining keyingi harakatlarini kutgan ko'yi tek o'tiraverdi.
Mirsoli kissalarini kovlay-kovlay hech vaqo topolmagach, bir muddat polkovnikka tikilgancha jim bo'ldi. So'ngra qaytadan so'z boshladi. Bu gal hech kim bilan tillashmadi. O'ziga o'zi tanbeh bera boshladi.
— Men muhabbatga ishonardim, — dedi u mushtlarini tugib. — Bashoratchiman, mening aytganim so'zsiz haqiqatga aylanadi, dunyoning hamma sirlarini bilaman deganim qaerda qoldi? Mana, Yulyaning kelishiga, meni deyishiga qattiq ishongandim. Qani u? Kelmadi-ku! Hay, ajinamisan, yo farishtamisanlar? Kim bo'lsang ham aytlaring! Nega Yulya kelmadi? Meni aldadilaringmi?.. Shunaqa-da, o'zlaringga nimadir kerak bo'lsa, manfaatlaringga to'g'ri kelsa ovoz berasanlar. Hozir mening ishim tushdi-da, hammang tilingni tishlading. Hali qarab turlaring, adabingni beraman hammangning! Abjag'ingni chiqarvoraman, ha!..
— Hay-hay-hay-y, — polkovnikning sabr kosasi to'ldimi, Mirsolining yelkasiga qo'lini qo'yib tinchlantira boshladi. — Achchiqlanma! Odamlaringmi, nimaydi, ajinami, farishtami, ishqilib, o'shalaring uxlayapti shekilli. Sabr qil, uyg'onishsa, albatta sado berishadi. Qizlar masalasiga kelsak, kuygan bitta senmas. Qizlar shunaqa aldoqchi bo'lishadi. Qo'y, kuyinaverma!..
Mirsoli xuddi qaerdaligini butkul unutib qo'ygan odamdek polkovnikning tovushini eshitgani hamono bir seskanib oldi-da, unga hayrat aralash tikilib qoldi.
— Nima bo'ldi senga? — so'radi polkovnik. — Tanimayapsanmi? Men og'ang, xaloskoring, boshingdagi tojingman! O'zingni qo'lga olsang-chi mundoq!..
— Siz… Ablahsiz! — dedi Mirsoli polkovnikka sovuq termilib. — Siz qo'rqinchli bandalardansiz! Do'zaxisiz!..
— Albatta, — kula-kula javob qildi polkovnik. — Seniyam o'sha do'zaximga olib ketyapman-ku! Do'zaxiligimni o'zim ham bilaman! Ammo hozir senga indamayman. Idoraga yetvolaylik, o'sha yerda gaplashamiz! Qanaqa hunaring bo'lsa ko'rsataverasan. Hozir o'zingni bos! Haydovchi akang kulaverib ishtonini ho'l qilib qo'ygan ko'rinadi. Tag'in mashinani bir yerga urvolmasin! Idorada kuldirasan endi kamini!..
Mirsoli hech narsa demay, nafratini oshkor etgan holda qovoq uyib oldi-yu, yuzini ters turdi.

* * *
Polkovnik shunchaki po'pisa qilgan ekan. Mirsolini turmaga ham, idoraga ham emas, o'zining shahar chetidagi dala hovlisiga olib bordi.
Dala hovli u qadar hashamatli emasdi. To'rt xonadan iborat ko'rimsizgina bino, eshigi taxtadan qurilibdi. Ammo havo o'zgacha toza edi. Mirsoli miyasida allanechuk o'ylar charx ursa-da, havoning tozaligini his eta bildi. Havo sababmi, endi ko'z o'ngida olamdan o'tgan yaqinlari namoyon bo'lmay qo'ydi. Ularning o'rnini qandaydir murda, tekis-notekis so'qmoq, shoxlari qurib qaqshagan past-baland daraxtlar egalladi. Hadeganda Mirsoli yuragini vahm bosib titrab ketaverdi. Afsuski, uning ahvoliga na polkovnik, na haydovchi e'tibor berdi. Aravachani pastga tushirib qo'yishdi-da, o'zlari ichkariga kirib chiroqlarni yoqishdi, haydovchi rahbari imosi bilan darrov o'choqqa o't qaladi. Aftidan biror yegulik pishirish harakatini boshladi.
— Qani, bashoratchi Morozov, ichkariga kiramiz endi, — dedi polkovnik nihoyat hovliga chiqib. — Yur, o'zim seni olib kiraman!
Mirsoli qo'rqinchli tasavvurlar tarqagan kabi sergak tortib, polkovnikka yer ostidan razm soldi. Uning qovoqlari uyiq, nimadandir bezovtaligi harakatlari chalkash, bejoligidan sezilib qolayotgandi.
«Negadir qalbim hech vaqoni sezmayapti, — ko'nglidan o'tkazdi Mirsoli hayhotdek xonaga kirgach ko'zlarini yumib. — Yulya ham ko'rinish berishi zarur edi. Kelmadi oldimga. Nega? Nima uchun o'zgarib qoldim tag'in? Manavi-chi? Shundan qo'rqdimmi? Nima uchun? Turmaga qamashidan cho'chidimmi? Shuning uchun qalbim menga sado bermayotganmikan? Yo'q, undaymas. Hozirgina dahshatli sahnalarni ko'rdim. Yorug' dunyoning eng chirkin tasodiflariga guvoh bo'ldim. Demak, men hali ado bo'lmadim. Faqat polkovnik ne niyatda dala hovlisiga olib kelganini anglay olmasligim alam qiladi. Qaniydi, u gap boshlashidan oldin o'zim barchasini idrok eta olsam…»
— Bilasanmi nega seni turmaga olib bormadim? — so'radi polkovnik kutilmaganda Mirsolining qarshisida turgan eski kursiga cho'kib. — Top-chi bashoratchi!
— Hoy bo'lg'usi general, — bosiqlik bilan so'z qotdi Mirsoli. — Ustimdan kulavermang! Tag'in mening kunim boshingizga tushib qolmasin! Hozirgi zamonda yaxshilik ham, yomonlik ham qirq kunmas, qirq daqiqada qaytyapti. Shuni unutmang!..
— Mayli, o'zim aytaman, — dedi polkovnik Mirsolining tanbehlariga e'tibor qilmay. — Senga manavinaqangi oyoqsizliging asqotdi. Sendaqalarni qamab kim baraka topardi. Turgan bitganing xarxasha, tashvish bo'lsa… Bo'pti, jahling chiqmasin, seni bu yerga olib kelganimni ham ayta qolay. Hov, Morozov, sen haydovchimning oldida bir pul qilding-ku! Shuni bilasanmi?
— Nima qipman bir pul qilib? Haqiqatni aytdim xolos.
— Bir narsani bilib qo'y. Hali yoshsan. Senga maslahatim, hech qachon oqimga qarshi suzmagin. Uzoqqa bora olmaysan baribir. Tushuntira oldimmi?
— Niyatingizni ayting, polkovnik, — dedi toqati toq bo'lib Mirsoli. — Haliyam boshim qotib turibdi. Mendan nima istaysiz o'zi?
— O'zing anglamadingmi? Bashoratchisan-ku harqalay!
— Ha, anglamadim. Men-chi, hech qanaqangi bashoratchi emasman. Tadbirkorman.
— Tadbirkormish, — sovuq tirjayib qo'ydi polkovnik. — Sendaqa tadbirkorlarning ming xilini ko'rdi manavi ko'zlarim. Mayli, endi kelishib, erkakchasiga gaplashib olaylik. Tushun, sen menga hech kim emassan. Yomonlikka olsam, bo'yningga bir dunyo aybni yuklab qamatib yuboraman. Bu ish qo'limdan keladi. Lokigin qamatmayman. Evaziga sen bundan keyin mashinada to'qigan ertagingni takror tilingga olmaslikka so'z berasan. Xo'sh, so'z berasanmi?
— Xo'p, shunday ham deylik. Keyin-chi? Keyin nima bo'ladi?
— Keyinmi?.. — polkovnik dast o'rnidan turdi-da, deraza qarshisiga borib hovlidagi haydovchini birpas kuzatdi. Keyin esa qaytadan Mirsoliga yuzlandi.

— Bilasanmi, hozir senga bir surat ko'rsataman. Sening ishing shu suratdagi odam haqida gapirish bo'ladi. Kim u, qaerda yashaydi, nima ish qiladi… Xullas, hunaringni ishga solishingga to'g'ri keladi. Ma'qulmi?
Mirsoli shu gapdan keyingina uzoq vaqt g'aflatda qolib uyg'ongan odamdek beixtiyor sergak tortdi. Miyasida yana allanechuk o'ylar, tasavvurlar aylana boshlaganini payqadi.
— Roziman, — dedi ruhiyatidagi o'zgarishdan ko'ngli ravshan tortib. — Qachon ko'rsatasiz?
Polkovnik miyig'ida jilmayib, hech narsa demay hovliga chiqib ketdi. Sal o'tmay haydovchini ergashtirgancha xonaga qaytdi.

* * *

Ammo shu tobda Mirsolining rangi dokadek oqarib, o'tirgan yerida bosh chayqar, vujudida paydo bo'lgan titroqdan hushini yo'qotay derdi.
— Senga nima bo'ldi? — hovliqqancha Mirsolining tepasida hozir bo'ldi polkovnik. — Mazang bo'lmayaptimi?