Tasodifiy hikoya: Sirli qotil 2 (2 fasl tanlov uchun)(kamolov)
Shahar ichki ishlar bo'limida marhum Izzat Sobirovning ishi bo'yicha jinoyat qidiruv bo'limi hodimla...davomi

bor hasratini shu tobda to'kib-solgisi kelib, so'zlana boshladi. — Dunyoga keltirmasa, shuncha mashmashalar yo'g'idi. Mayli, bizam odam bo'p qolarmiz. Peshonamizga uy bitar, axir! Shunday ko'cha kezib o'tib ketmasmiz hoynahoy, buva!
— Ie, — dedi Tilla buva choynakdagi qaynoq ko'k choydan piyolaga quyib Mehmonaliga uzatarkan. — Albatta uying bo'ladi. Nega bo'lmasin! Hali meni aytdi dersan, bobong rahmatli qurib ketgandi bu hovlini. Mana shu shartaki tog'ang bitta g'isht ham qo'sha olmay o'tib ketadi hali. Ha-a, xudo bor, ko'rsatadi ungayam…
Mehmonali Tilla buva bilan ancha vaqtgacha gaplashib o'tirdi. Tun yarimlagandagina qariya hujra chirog'ini o'chirib, chiqib ketdi. Bir necha soat davom etgan bu suhbatdan so'ng Mehmonali ancha yengil tortgandi. Ko'zlarini yumdi-yu, darrov uxlab qoldi.

* * *

Mehmonali saharda uyg'onib ketdi. So'fi ikki uy naridagi machitda azon ayta boshlabdi. Tilla buva ham hoynahoy machitda bo'lsa kerak, darvozaxona chirog'i yoqib qo'yilgandi. Shundoq darvoza tepasidagi karnay (radio) dan esa mashhur qo'shiqchining dardli nolalari yangrardi.

Dunyoni qizg'anma mendan, azizim,
Sen ichgan buloqdan ichmasman aslo.
Sen yurgan tog'larda qolmag'ay izim,
Sen kechgan daryodan kechmasman aslo,
Mening ham bu dunyoda o'z aytar so'zim,
Va o'zim sig'inar mozorlarim bor…

Mehmonali boshqa payt bo'lsa bu nolalarga e'tibor ham berib qo'ymasdi. Shu tobda yuragi ezilib ketdi. Tog'asi va yangasidan so'nggi kunlarda kelgan xo'rliklar yodiga tushib bag'ri o'rtandi. Yorug' dunyo bir muddat ko'zlariga qorong'i ko'rinib, vujudini alam alangasi qopladi.
— Tog'a, ablah ekansan. Menam sen yurgan so'qmoqlardan yurmayman! — deya past ovozda bo'lsa-da, fig'on chekdi Mehmonali. — Faqat bu dunyoni mendan qizg'onma, tog'a, qizg'onma! Mening niyatlarim, judayam yaxshi niyatlarim bor. Xudoga ming shukrki, bu sening poyma-poy qadamlaring tekkan o'sha hovlidan judayam uzoq!.. Nasib bo'lsa, bizning kimlarga aylanganimizni o'z ko'zlaring bilan ko'rasan! Alvido!..
Mehmonali Tilla buvani kutib o'tirishni xohlamadi. Xontaxta ustida bir parcha oq qog'oz va ruchka turgan ekan. Minnatdorchilik xatini qoldirdi-yu, mayda-chuydalar solingan yo'l xaltasini yelkasiga ilib yo'lga tushdi…

* * *

Poytaxtning bag'ri keng. Uning tuprog'ini qanchalab musofirlar yalaydi, shu ko'yi bola-chaqa boqadi, boshpana topadi, katta dargohlarda tahsil oladi, boyib ketadi, shunda ham baribir poytaxt tuprog'ini ko'zga suraveradi, davlat, obro', martaba izlab tinmaydi. Ammo bu yurtga ilk bor qadam qo'yganga oson kechmaydi. Mehmonali ham xuddi shularning biri edi. Bo'ydorlikda bir-biridan o'zishga shay turgan ko'p qavatli uylar, binolarni to kechga qadar tomosha qildi, hayratga tushdi, bosh qotirdi, o'yladi, mulohaza qildi. Afsuski, ishni, ilk qadamni nimadan boshlashni bilmay garangsiyverdi. Kissasidagi pul ham aksiga olgandek hashamatli taomlar tanovul qilishga qo'ya qolmasdi. Mehmonali pullarini har sanab ko'rganda, vahimaga tushar, pullari tugab qolsa, xor bo'lishdan qo'rqib hadeganda nafsini tiyardi. Shu ahvolda qosh qoraya boshlagan mahal temir yo'l vokzaliga bordi. Bu yerda ham tumonot odam, bo'sh kelsa, o'tirishga o'rindiq topolmay dog'da qolishi tayin edi. Shuning uchun Mehmonali bo'sh o'rindiqlardan biriga o'tirdi-yu, shu ko'yi o'rnidan jilmadi. Qorni ham tatalamasdi. Tushlik mahali qo'rqa-pisa, tavakkal qilib yegan ikki dona somsacha xuddi uning holatini tushungan, dardlariga malham bo'lgan kabi vujudini to'ldirib turgandek edi.

«Mana shu yerdan jilmasligim kerak, — o'yladi Mehmonali uyoqdan-buyoqqa qo'llarida zil-zambil sumkalar bilan o'tib turgan yo'lovchilarga zimdan boqib. — Tursam, kimdir egallab qo'yadi. Undan keyin qaerda mizg'iyman. Ertaga mardikorlikka chiqishim zarur. Aks holda ochdan o'lish hech gapmas. Chidayman, bardosh qilaman… Eh, tog'a, tog'a, shunchalik ablahligingni bilmas ekanman. Bolalikdan ikkalamiz tepishib katta bo'lgandik. Seni «tog'a»mas, «aka» deb chaqirardim. Sen ham hech qachon meni «jiyan» deb atamagansan. Endi nega to'ningni teskari kiyib olding? Bobom rahmatlining «Xotin topiladi, ammo jigar topilmaydi» degan o'giti esingdan chiqdimi? Essiz, senday bag'ritosh bilan birga ulg'aygandan ko'ra axlatxonalarda yashab ulg'aysam alam qilmasdi…»
Bir-biridan ayanchli, vahimaga qorishiq, dardli, alamli o'ylar Mehmonalining miyasini uzoq vaqt kemirdi. Bilmaydi, tun yarimlagandami, ishqilib, vokzalda yo'lovchilar hiyla kamaygach, uyqusi kela boshlaganini his etdi va sumkasini yostiq o'rnida qo'yib, uzala tushib yotgancha ko'zlarini yumdi.

* * *

Yo'l charchatgan chog'i, Mehmonali darrov uxlab qoldi. Tushiga bobosi va buvisi kirganmish. Ular Bachqirariqning ikki qirg'og'ida turarmish-u, nuqul mushtlarini o'qtalgancha Mehmonaliga po'pisa qilisharmish. U qancha qichqirib, bu po'pisalar sababini so'ramasin, indashmasmish…
Mehmonali qora terga botib uyg'ondi. Uyg'ondi-yu, dast o'rnidan turib bosh tarafiga qaradi. So'ngra hech narsaga tushunmay ko'zlarini ishqalay-ishqalay yana o'sha tomonga boqdi. Ne ko'z bilan ko'rsinki, yo'l xaltasi joyida yo'q edi. Mehmonali azbaroyi yuragini vahm bosib tevarakka alangladi. Yo'lovchilar ahyon-ahyonda o'tib qolishar, o'rindiqlarda erkag-u ayol yastanib olgancha mudrardi.
«Endi nima qilaman? — ko'nglidan o'tkazdi Mehmonali uyoqdan-buyoqqa yurgan ko'yi boshini changallab. — Pullarim, pasportimni qanday topaman endi? Nima bo'ldi-yu, boshim ostidagi xaltani o'g'irlatsam? Kim o'g'irladi? Nega?..»
Mehmonali shu taxlit yarim soatcha vokzalni kezdi. Mo''jiza sodir bo'lishiga, xalta quchoqlagan o'g'rini ko'rib qolishiga umid bog'ladi. Baxtga qarshi bu mo''jiza sodir bo'lmadi. O'zi sezmagan holda tashqarini kuzatib yurgan militsionerga urilib ketdi.
— E, ichvolganmisan, yigit? — o'dag'aylab berdi militsioner. — Ko'zingga qarab yursang o'lasanmi?
— Kechirasiz, aka, — dedi Mehmonali aybdorona bosh egib. — Sizni payqamay qolibman.
— Qani, to'xta-chi, — militsioner birdan sergak tortib, Mehmonalining tirsagidan tutdi. — Qaerdan kelding? Hujjatlaringni bir ko'rib qo'yaylik-chi, okasi!..
— Men… Haligi… — chaynalib beixtiyor kissalarini kovlashtira ketdi Mehmonali. — Hujjatim…
— Namuncha chaynalasan? — do'qlay boshladi militsioner qo'lidagi charm tayog'ini o'ynatib. — Qani pasporting? Shaharga nima niyatda kelding?
— Ochig'i… — tutila-tutila rostini aytishga tutindi Mehmonali. — Pasportimniyam, pullarimniyam boyagina o'g'irlatib qo'ydim.
— Nima? — militsioner ko'zlarini kattaroq ochib, Mehmonaliga hayrat aralash razm soldi. — Kimni ahmoq qilmoqchisan-a o'zi?
— Aka, ishoning, — dedi Mehmonali o'rindiqlar tomonga ishora qilib. — Hov anavi yerda uxlab qolgan ekanman charchab. Yo'l xaltam boshimning ostidaydi. Uyg'onib ketib qarasam… G'oyib bo'libdi.
— Shunaqa degin? — bu gapdan so'ng militsioner sal shashtidan tushib muloyimlashdi. — Nega keluvding o'zi poytaxtga?
— Rostini aytsam, tirikchilik qilib, mardikor ishlab picha pul orttirmoqchiydim.
— Xo'sh, shu gaplaringga qanday ishonay, uka? — so'radi militsioner ko'zlarini