Tasodifiy hikoya: Qizaloq
Исмим сир.бўлган воқия.мен колежни тугатиб ўқишга кира олмадим.кейин қашқоча дарсга бора бошладим .у...davomi

bermoqchisan? Shundan gapir!
— Besh yuz ming ko'kida beraman, — dedi ilkis boshini ko'tarib boyvachcha. — Gap bitta, xudo bitta!
— Mening ulushim-chi? — sovuq tirjayib Qo'ysin boyvachchaga ayyorona boqdi Samad. — Bilasan, men tekinga ishlamayman.
— Samadjon, uka, — dedi boyvachcha hanuz yer chizgan ko'yi. — Besh yuz ming ko'kida beryapman-ku! Nima deydi… O'zlaring kelishvolasizlar-da endi! Bir umr xizmatingizdaman, uka! Tonsam… Xudo ursin-e!..
— Bo'pti, — boyvachchaning yelkasiga qoqib, shu orada Mehmonaliga ko'z qisib qo'ydi Samad. — Xudoni bezovta qilma! Hazillashdim. Bu ukam bilan o'zimiz gaplashib olaveramiz. Xo'sh, haqni qay tartibda, qachon berasan? Dangalingni ayt!
— Agar ukam xo'p desalar… Bankdan plastik kartochka olib o'shanga tashlab bera qolsammikan?
— Bo'ladi. Xo'sh, qachon tashlaysan?
— Hayron bo'p qoldim. Sizlar… Nima deysizlar bu masalada?
— Bizmi? — dedi kaftlarini bir-biriga ishqalab Samad. — Ukam ketishidan oldin tashlaysan o'sha plastikka. Plastik menda turadi. Chunki begona yurtlarda, «tem bolee» turmada plastik ko'tarib yurmaydi-ku! Mayli, buniyam o'ziminan alohida gaplashamiz. Sen unda ertagayoq bizni olib bankka borasan, plastik zormandasini olamiz, ana undan keyin indinga jo'nayversangizlar bo'ladi. Aytgancha… Yana bir narsa… Mehmon ukamni qancha muddatda chiqarib olasan u yerdan?
— Bir yilga kelishganmiz sudya, prokurorlar bilan, — dedi endi boshini balandroq ko'tarib boyvachcha. — Gap bitta, xudo bitta! Xudo nasib qilsa, kelasi yil xuddi shu kuni o'zim turmadan opchiqib, opkelaman Mehmonjonni.
— Xavfsizlik masalalari-chi? Harqalay bolang mentni o'ldirgan. Tag'in…
— Tushunaman, — dedi asabiy lab tishlab boyvachcha. — Men hammasini hal qip kelganman, uka, xotirjam bo'laveringlar! Ukamizni birov chertmaydi. Agar chertsa, telefon berib kelaman, menga qo'ng'iroq qiladi, o'zim erinmasdan borib adabini beraman. U yaramaslargayam hazilakam pul sarflamadim, uka! Mana shu betavfiq o'g'ilning dastidan bo'larim bo'lyapti!
— Hechqisi yo'q, — dedi Samad ketishga chog'lanib. — Bolang hali boshini devorga urib ko'rmagan-da! Urib ko'rsa keyin yuvosh tortadi. Bo'pti, bizga ruxsat! Demak, ertaga ertalab seni kutamiz ukam bilan!
— Albatta… Haligi… Samadjon uka, bir cho'qim osh…
— Oshni keyin yeymiz, boyvachcha, — kulib Qo'ysinboyning yelkasiga qoqdi Samad. — Mana bu ishkallar biryoqli bo'lsin, bir cho'qimmas, ko'prog'ini yeymiz!
— Xudo xohlasa! Agar… Sizlarni ovora qilgan bo'lsam, urintirgan bo'lsam, kechirib qo'yasiz-da, uka!..
Samad javob qilmadi. Sovuq tirjayish bilan kifoyalanib, Mehmonalining tirsagidan tutgancha ko'chaga yo'l oldi.

* * *

Shu kecha Mehmonali ancha vaqtdan beri xotirjam va tinch uxlabdi. Samadning hashamatli uyidan alohida xonani ajratishgan ekan. Yumshoq divanda uxlab o'rganmagani uchunmi, bir muddat u yonboshdan bu yonboshga ag'darilaverib xunob bo'ldi. Hatto, ostidagi ko'rpacha ustiga to'shalgan oppoq choyshabga teginishga-da qo'rqdi. O'rganmagandan keyin shu-da. Qishloqda eski-tuski, uvadasi chiqqan ko'rpalar ustida uxlashga odatlangan odam biroz o'ng'aysizlanib qolarkan…
Biroq ko'ngli hayitdagidek yorug' edi. Shunday badjahl va qachon qarasa qovog'ini uyib yuruvchi Samaddek odam uni boyib ketishga undashi Mehmonalini quvontirardi. Shularni o'ylaganda, ko'z oldida tog'asi, kennoyisining shang'illayotgan qiyofasi namoyon bo'ldi. O'z jigarlaridan ro'shnolik ko'rmagani, aksincha, ularning bor-budidan ayirib, ko'chaga sharmandalarcha haydab solgani alam qildi. Ularning ketidan Barno, o'zi chin ko'ngildan sevgan qiz xayolida jonlandi. Uning so'nggi so'zlari yodiga tushib, ko'ngli g'ashlandi. Xayolan bo'lsa-da, bir kunmas bir kun albatta qishloqqa borishni, borganda ham yarqiragan mashina haydab borishni orzuladi. O'shanda hammalari, tog'asi-yu, kennoyisi, Barno-yu, uning ota-onasi afsusdan til tishlashlariga ishondi…
Xayol-da, bir olib ketsa, uzoqlarga sudraklab ketadi. Mehmonali Qo'ysin boyvachcha va'da qilgan yarim million dollar haqida o'ylay boshladi. Axir… Bu juda katta pul. Qamoqda o'tirib chiqsa, bir yildan keyin o'sha pullarga egalik qilishi mumkin bo'ladi. Qanday kecharkin ahvoli? Dasta-dasta pullarni qo'liga olgach, havolanib ketmasmikan? Nimaga sarflaydi shuncha pulni? Biznesga uradimi o'zini? Yo boshqa yo'llari ham bormi?..
«E, Samad bor-ku, — o'yladi Mehmonali g'ijini kelib. — Bir yo'lni ko'rsatar, axir! Balki birga ish qilishni taklif qilar. Nima bo'pti? Bular shahar odami. Tishi shu shaharda chiqqan. Pulni aylantirishni yaxshi bilishadi… Ishqilib, xudo to'g'ri yo'ldan adashtirmasin-da!..»
Mehmonali yana bir talay shirin xayollarni ko'ksiga bosgan ko'yi ko'zi ilinganini ham payqamay qoldi.

* * *

Ertasi kuni Qo'ysinboy uni poezd vokzalida qarshi oldi. Mehmonali bundan ham juda mamnun tortdi. Chunki samolyotni jini suymaydi. Sababi, qo'rqadi. Samolyot pastlayotganda, joni chiqqudek bo'ladi. Poezd esa juda tinch bo'ladi. Rossiyaga ketishda Qozog'iston cho'llaridan o'tadi. Har xil hamrohlarga ro'baro' bo'ladi, tanishadi, ko'ngil yozadi. Bunga armiya xizmatidan qaytayotganda shaxsan guvoh bo'lgan. Har xil yo'lovchilar zeriktirishmagan, qanday manzilga yetganini sezmay qolgan. Maza qilgan…
Bu gal ham shunday bo'ldi hisob. Kupedoshi andijonlik To'xtamish degan o'zi tengi yigit ekan. Avvaliga gaplari qovushmadi. Bir-birlariga ishonchsiz, shubhali nazar bilan boqa boshlashdi. Bir-birlarini o'g'riga yo'yib go'yo mushuk-sichqon o'ynashdi. Oxiri bo'lmadi. To'xtamishning toqati toq bo'ldi.
— O'rtoq, yo'l bo'lsin? — so'radi u Mehmonaliga tegishli o'rindiqqa ohista cho'kib. — Sir bo'lmasa nima ish bilan ketyapsiz Rossiyaga?
Mehmonali batafsil gapirib o'tirishni xohlamadi. Samad ham shunday tayinlagandi. Shuning uchun gapni qisqa qildi.
— Tijorat bilan ketyapman. «Mol» opkelishim kerak uyoqdan.
— Ha-a, tushunaman, — dedi To'xtamish yer chizib. — O'zim ham tijoratchi bo'lsangiz kerak deb o'ylovdim.

— O'zingiz-chi? — so'radi Mehmonali. — Siz nima ish qilasiz uyoqda?
— Menmi? — kulimsiradi To'xtamish. — E, bizdaqalar qurilishdan boshqa nimayam qilardi?!. Ish borakan. Akaxonlardan biri katta ob'yektni olibdi. Meniyam chaqirdi. Lekin nolimayman. Xudoga shukr, qurilishdayam yaxshi pul to'lashadi.
— Ha, eshitganman, — dedi Mehmonali. — Uyoqda biznikilar tiqilib yotibdiykan. Har qadamda uchratarkansiz.
— Albatta, tirikchilik toshdan qattiq. Masalan, mening ikkita bolam bor. O'xshaymanmi bolali odamga?
— Yo'g'-e, — dedi Mehmonali hayrati ortib. — Sirayam o'xshamaysiz. Bo'lishi mumkinmas.
— Hamma shunday deydi. Lekin bu haqiqat. Otam rahmatli to'yingni ko'rib qolay deb erta uylantirib qo'ygan.
— Xudo rahmat qilsin otangizni!
— Rahmat.
— Agar men ishlaydigan shaharga borsangiz, bir o'tasiz-da kulbamizga! Har holda tanishib oldik. Bir yurtdan bo'lsak. Nima deysiz?
— Nasib bo'lsa albatta o'taman…

* * *

Olis yo'l nihoyat ortda qoldi. To'rt kun deganda, Mehmonali aytilgan manzilga yetdi. Shu yerda uni bir odam kutib olib, qo'liga Rossiya pasportini topshirishi lozim edi. Shunday bo'ldi ham. Yangi hujjatni