Tasodifiy hikoya: Birinchi marta
Hamaga salom bu oddiy o'z hayotimda bogan voqea to'qima ili kopiyaladan yiroq 2015 yil 17-sentyabr...davomi

yerida. — Nima qilay? Olib kiraymi?
— Olib kir! — buyurdi ichkaridan turib dag'al ovoz sohibi.
Mehmonali nazoratchining buyrug'iga itoat etgan holda kabinetga kirdi.
Kabinet keng edi. To'rdagi uzun stol qarshisida o'rta bo'yli, keng yelkali, mo'ylovdor erkak kerilgancha o'tirar, ikki ko'zi Mehmonaliga yeb qo'ygudek sovuq boqardi.
Turma rahbari tashqi ko'rinishidan juda-juda o'zbekka o'xshardi.
* * *

Mehmonali ichkariga kirgach, podpolkovnikning buyrug'ini kuta boshladi.
Turma boshlig'i gap boshlashga negadir shoshilmasdi. Mehmonaliga boshdan oyoq nazar tashladi. Ko'zlariga sovuqqon boqib bir necha marta bosh chayqab oldi. Mehmonali esa boshqa narsadan mamnun tortgandi. Musofir yurtda o'zbekni uchratgani, yana turma boshlig'i yurtdoshi ekanidan terisiga sig'mas darajada quvonardi. Ishonardi. Bu odam arosatda qo'ymaydi. Nima bo'lganda ham bir tuproqning odami-ku! Tashlab qo'ymas, axir!..
— O'tir manavi yerga, — buyurdi o'zbekchalab boshliq. — Tortinma, bemalol, o'zingni erkin tut!..
— S-siz… Rostdanam o'zbekmisiz? — quvonchini ichiga sig'dira olmay so'rashga jazm etdi Mehmonali.
— Ha, o'zbekman, — javob qildi uni mensimaygina javob qildi turma boshlig'i. — Tohir Suyunov bo'laman. Lekin bundan keyin meni «o'rtoq boshliq» deb chaqirasan! Uqdingmi?
— U-uqdim, — bosh irg'adi Mehmonali o'tirgan yerida. — Albatta shunday deb chaqiraman, o'rtoq boshliq!
— Barakalla. Endi maqsadga o'tamiz… Xullas, sen Qo'ysinning odami ekaningni bilaman. Qancha o'tirishinggacha hammasi kelishilgan. Ammo bu yerni turma deb qo'yibdi. Turmaning o'z qonunlari, sirlari, shartlari bor.
— Bilaman, — dedi Mehmonali beixtiyor jiddiy tortib. — Hammasini tushuntirishgan.
— Unda menga quloq sol. Kameradagilar bilan tanishib ulgurdingmi?
— Ha, tanishdim.
— Saveliy degan bachchag'ar qanday odam ekan? Senga ma'qul bo'ldimi?
— Qariyami? Ha, yaxshi odamga o'xshaydi. Yaxshi qarshi oldi.
— Xuddi o'sha Saveliy kamerangda «smotryaщiy». Bilasanmi ma'nisini?
— Bilaman. Jo'raboshi-da bizning tilda!
— Haqsan. Saveliy jo'raboshi. Sen uning nega qamalganini aniqladingmi?
— Yo'q, — dedi Mehmonali turma boshlig'iga yer ostidan boqib. — Hali ulgurmadim so'rashga.
— U yaramas to'rt begunohni so'yib tashlagan. Lekin shularning uchtasini bo'yniga olmayapti. Tergovchilar rosa harakat qilishdi. Biroq kalavaning uchini topa olishmadi.
Mehmonali turma boshlig'ining asl muddaosini tushuna olmay, yelka qisish bilan cheklandi.
— Balki sen yordam berarsan kalavaning uchini topishga-a? Qo'lingdan keladimi?
Mehmonali bu savolni sira kutmagandi. Biroz dovdirab qoldi. Chunki yo'lga chiqishidan oldin Samad turmadagi ikir-chikirlarni rosa qulog'iga quygandi. Turma xodimlarining gapiga uchib qo'ymaslikni, aristonlar orasida gap tashuvchiga aylanmaslikni uqtirgandi. Shuning uchunmi, nima deb javob qilishni bilmay garangsidi. Ammo boshliq uzoq kutmaydi. Indamay o'tiraversa, tag'in ijikilaydi…
Eh, shu tamaki hidi anqigan xonasidan tezroq daf bo'la qolsaydi…
— Qo'limdan kelgan taqdirdayam bu ishni qila olmayman, o'rtoq boshliq, — bu safar dadil javob berdi Mehmonali. — Bunaqa narsalar menga to'g'ri kelmaydi.
— Nima? — Tohir bunday keskin javobni kutmagandi. Azbaroyi jahli chiqqanidan beixtiyor o'rnidan sakrab turdi-da, Mehmonalining tepasida hozir bo'ldi.
— Yana bir marta takrorla! Nima deding?
— Bunaqa ishlarni qila olmayman, — javobini takrorladi Mehmonali. — Menga to'g'ri kelmaydi.
— Shunaqami?..
Turma boshlig'i jahdini jilovlay olmay ortga tislanib, devorni mushtladi. Keyin esa ildam yurib borib joyiga cho'kdi.

* * *

— Vey, yigit, sen qaerda turganingni bilasanmi o'zi? — o'tirgan yeridan Mehmonaliga sovuq tikilib so'radi turma boshlig'i. — Kim bilan gaplashayotganingni fahmlayapsanmi?
Mehmonali indamadi. Nima deb javob qaytarishni bilmadi. Bilgani shu bo'ldiki, podpolkovnik uning zimmasiga xavfli bir vazifani yuklashni mo'ljallayapti. Uning qo'li bilan ko'zlagan niyatiga yetish payiga tushgan.
— Seni qanday jinoyat sodir etganlikda ayblashgani ravshan bo'lsa kerak-a? — bu gal gapni uzoqdan boshladi Tohir. — Farosating yetganmi o'zi?
Mehmonaliga turma rahbarining so'nggi savoli juda alam qildi. Agar turmadamas, ko'chada kimdir shunday masxaraomuz, kamsitib savol bersa, miyasini chaqib qo'yardi. Baxtga qarshi bu yerda miq eta olmaydi. Hammasini Samad uqtirib, miyasiga quygan. Nima qilsa, qanday baloga yo'liqishi-yu, oxiri nima bilan tugashini tushuntirgan.
— Yetadi, — dedi majburan o'zini bosib Mehmonali. — Mentni o'ldirganlikda ayblashgan.
— Juda soz. Endi bir savolimga javob ber. Kamerangdagilar bundan xabardormi?
— Xabardor. Saveliy amakining o'zi aytdi.
— To'g'ri, gaping rost. Aristonlar pixini yorgan odamlar. Hamma gapdan xabar topa olishadi. Lekin Toshkentingda nima ish qilganing, qanday qandlar yeb qo'yganingni bilishmaydi-da o'shalar! Yo tonasanmi?
Mehmonali kirgandan beri boshida bo'lgani kabi xavotirga tushmayotgandi. Turma boshlig'ining muomalasi, holatga ancha ko'nikib qolgandek edi.
— Nima ish qilgan ekanman? — savolga savol bilan javob qaytardi Mehmonali. — O'-o'rtoq boshliq… Kechirasiz-u, tushunmadim.
— Tushunasa-an! — dedi sovuq tirjayib turma boshlig'i. — Baloni tushunasan senlar! Endigina tug'ilgan go'dakni o'ldirib yerga ko'mganing, fohishaga uylanib uyda o'tirganing, o'sha fohisha birovlar bilan yotib ro'zg'orga pul topib kelgani, sen esa o'sha pullar evaziga kayf qilib yurganingni nazarda tutdim. Yo adashdimmi?
Mehmonali bu gaplarni turma rahbaridan eshitishni sira kutmagandi.
Qotib qoldi.
Tili kalimaga kelmay, ko'zlari olma tergan ko'yi tizzalarigacha o'ziga bo'ysunmay titray boshladi.
***

— Ha, qo'rqib ketdingmi? — masxaraomuz tirjayish qildi Tohir Suyunov. — Birov bilmaydi, bilgan qandimni yeb yuraveraman deb o'ylaysan-da-a? To'g'ri, sen tarafdagi melisa, prokurorlar bilmasligi mumkin. Chunki okaxonlaring ularniyam og'zini moylab qo'ygan. Usta okaxonlaring bunaqa ishlarga. Lekin shu yerdan turib ham melisalarga shipshitib qo'yish qo'limizdan keladi, qahramon. Qo'limizdan hamma ish keladi. Lekin unday qilmayman. Bilasanmi nega? Sababi shuki, anavi fohisha bilan bo'lgan gaplar, go'dakni podvalga ko'mishingdan Saveliy amaking xabar topsa, senga yetib ortadi. Vah, ja-a yomon qip tashlashadi seni aristonlar. Birinchidan, gap kamerangga yetgani hamono seni unitazning yonboshiga itqitishadi. Xuddi o'sha yerda badbo'y hidlarni hidla-ab yashaysan. Bundan tashqari, hech bir ariston seni davraga qo'shmay qo'yadi. Xudoning bergan kuni aristonlarning oyog'ini yuvib, poyida tiz cho'kib umr kechirasan. Kerak bo'lsa, ular senga orqasini o'ptiradi. Qani aytganini qilmay ko'r-chi!..
— Ba-as! — beixtiyor baqirib yubordi Mehmonali. — Itimos, o'rtoq boshliq, yetadi! Yetadi!..
— Qo'rqib ketdingmi? — turma boshlig'i yanada jonlanib Mehmonaliga yaqin keldi. — Qo'rqmaganning joni nechtaykan!?. Xo'sh, tarqataveraymi o'sha gaplarni? Yo biz bilan kelishib ishlaysanmi? Ishon, agar biz bergan topshiriqlarni uddalay bilsang, turmadagi hayoting birmuncha yaxshilanadi. Mayli, bir yil