Tasodifiy hikoya: Lesbi hikoyacha 4 (toqima)
Sevara opam: - tursigingni yechmay qo‘yaqol - deb qoldi. - Ha albatda - dedim. Sochlarini tarashn...davomi
Sevara opam: - tursigingni yechmay qo‘yaqol - deb qoldi. - Ha albatda - dedim. Sochlarini tarashn...davomi
Библиотека | Boshqalar | Kallakesar 3 (kamolov)
o'tirgin. Biroq bir yil ham ja cho'zilib ketadi turmada. Bu yer ozodlikmas, turma, ukam, turma!..
* * *
Rozi bo'lishdan boshqa yo'l qolmaganini Mehmonali tushunib yetgandi. Qarshisidagi zaxil yuzli bu yurtdoshi aytgan ishni bajarmasa, it kuniga solishi muqarrarligini sezib turardi. Shuning uchun gapni cho'zgisi kelmadi. Tavakkal qilishni ma'qul topdi.
— Roziman, — dedi u yer chizib. — Faqat o'sha gaplar oramizda qolsin, iltimos, aka!
— Albatta qoladi, — Tohir kaftlarini bir-biriga ishqalagancha joyiga borib o'tirdi. — Men so'z berdimmi, demak, so'zimda turaman. Qani, o'tir!
Mehmonali ortiqcha qarshilik qilib o'tirmay, turma boshlig'i ko'rsatgan kursiga cho'kdi.
— Saveliyni shunday gapga tutasanki, — uqtirishga tushdi u. — O'ziyam bilmay qolsin tilidan ilinganini! Shu bachchag'arni deb necha marta tergovchi almashtirildi. Baribir bo'yniga olmayapti.
— Men… Harakat qilaman, — dedi Mehmonali asabiy lab tishlab. — Harakat qip ko'raman!
Turma boshlig'i nimadir yodiga tushgandek dast o'rnidan turdi-da, orqaroqda turgan temir sandiqni ochib ichidan diktofonni olib Mehmonaliga uzatdi.
— Manavindan foydalanishni bilasanmi?
— Bilaman, — dedi Mehmonali diktofonni qo'liga olarkan. — O'zimnikiyam boridi, kimgadir berovdim, qaytarmagan.
— Unda juda ustalik bilan ish tut. Kameraga kirmasingdan oldin diktofonni yoqqin-da, kissaga joylavol. Kameradagilarga umuman ko'rsatma. Ko'rib qolishsa, kallangminan javob berasan. Uqdingmi?
Mehmonali so'zsiz bosh irg'ab turma boshlig'ining savoliga javob qaytardi.
— Barakalla, — dedi u Mehmonalining yelkasiga qoqib. — Saveliyni ilintirib ber qarmoqqa! Ishni qoyillatsang, keyingi hayotingni o'ylab ko'ramiz. Balki… Qaysidir yaxshiroq kameraga o'tkazarmiz… Xullas, ko'ngling to'q bo'lsin! Endi bor! Omadingni bersin, hamshahar!
* * *
Mehmonali ham anoyi emas. Turmadagi bu taxlit ishlar, gap-so'zlar haqida ko'p eshitgan. Chuv tushib qolganlar, sirli ishini sezdirib qo'yib aristonlarning g'azabiga uchraganlar haqida ham gapirib berishgan. Samad ham turma sirlarini shipshitayotib, ayni «stukach»lik masalasida ham aytib ogohlantirgandi. «Stukach», ya'ni, to'porichasiga aytganda, ikkiyuzlamachilar hech qachon jinoyat olami vakillari orasida hurmat topa olmasligini gapirgandi…
Shunday xayollar iskanjasida kamerasiga yetib keldi. Soqchi shosha-pisha kamera eshigini ochdi-da, sovuqqon va zardali ohangda buyurdi:
— Kir!..
Mehmonali kirishdan oldin epchillik bilan diktofonni yoqdi-da, kissasiga qayta joyladi. Shundan keyingina buyruqni ado etdi…
Kameradoshlari uni ko'rgach, birinchi galdagidek qiziqish bilan boqishmadi. Saveliy amaki ham karavotida qanday cho'zilib yotgan bo'lsa, shundayligicha yotaverdi. Faqat bir-ikki tomoq qirib oldi xolos.
Ishni tezlashtirish lozim edi. Turma boshlig'i kechki yo'qlamadan keyin yana chaqirtirishini aytgan. Shoshilmasa, ulgurmaydi. Ulgurmasa, turma boshlig'i shubhalana boshlaydi. Imi-jimida aristonlar bilishi kerak bo'lmagan gaplarni tarqatish payida bo'ladi. Shularni o'ylab karavotiga cho'kdi. Ammo ilkis yana o'rnidan qo'zg'aldi. Go'yo asabiylasha boshlagan bo'lib, bir necha marotaba kameraning uyog'idan buyog'iga borib keldi.
Aristonlar hayron bo'lishmasdi. Unga yotgan yerlarida hissiz qarashardi. Mehmonali payqagan bo'lsa-da, tusini o'zgartirmasdan, eshitilar-eshitilmas so'kindi.
— Itdan tarqagan ment! Iflos! Meni kim deb o'ylayapti o'zi bular? Aniqlab bo'psan! Hayotda aytmayman sen kutgan gapni! He enangni!..
Ana shu so'kinishlari ish bera boshlagandek bo'ldi. Saveliy amaki dast o'rnidan turdi-yu, bir muddat Mehmonaliga sirli nigohlarini qadagan ko'yi sukut saqladi. So'ngra karavotdan pastga tushib unga yaqin keldi.
— Nima bo'ldi, Mehmon? Nega asabiysan? Nima gap o'tdi?
Mehmonali qariyaga ta'sirini o'tkaza olganidan quvonib battar jig'ibiyron bo'la boshladi.
— E, anavi turma boshlig'ini so'kyapman, — dedi u mushtlarini tugib. — Bo'ynimga yana bir qotillikni ilishga chog'lanibdi xunasa!
— Ie, — hayron bo'lib unga qattiqroq tikilib qaradi Saveliy amaki. — Nega unaqa qiladi u haromi? Turma boshlig'ining tergovga aralashishga haqi yo'q-ku! Aytmadingmi shuni?
— Tergovchi yonidaydi, — dedi Mehmonali o'zini battar alamzadalikka solib. — Ikkovlashib qonimni ichishdi. Ikki soat ichida yana chaqirisharkan. Agar bo'ynimga olmasam, umrimni karserda chiritarkan.
Saveliy amaki kameradagi boshqa mahbuslarga bir-bir qarab oldi-da, stol tarafga ishora qildi.
— Ochig'i, o'g'lim, bachchag'ar turma boshlig'i ziyofatning beliga tepdi. Kelinglar, birgalikda ziyofatimizni oxiriga yetkazib qo'yaylik!..
Aristonlar darrov stol qarshisida hozir bo'lishdi. Kimdir ko'rpa ostiga berkitilgan bir shisha ichkilikni keltirib stol ustiga qo'ydi. Yana kimdir gazak uchun qora non keltirdi.
Shu ko'yi ular yarim soatcha o'tirishdi. Ichkilikning ko'proq qismi Mehmonali va Saveliy amakiga berilgani sababmi, ularning kayfi oshib, yanada yozila boshlashdi.
— Yur, sen bilan endi nariroqda suhbatni davom ettiramiz, — deya o'rnidan qo'zg'aldi Saveliy amaki. — Sen Mehmon, ja shinavanda suhbatdosh chiqib qolding. Sendaqalarni hurmat qilaman, ha!
Mehmonaliga ayni shu kerak edi. Borib Saveliy amakining ro'parasidagi karavotga cho'kdi.
— Menga ishonasan-a? — so'radi Saveliy amaki shivirlab. — Gapir, qahramon, ishonasanmi menga?
— Albatta ishonaman, — dedi kulimsirab Mehmonali. — Birinchi ko'rishdayoq ajoyib inson ekaningizni ilg'aganman.
— Barakalla. Xo'sh, unda tergovchiga aytmaganlaringni menga ayt! Aslida o'sha bo'yningga qo'ymoqchi bo'lishayotgan ikkinchi qotillikkayam qo'l urganmiding? Yo haqiqatan…
Mehmonali suhbat xuddi o'zi xohlagandek avj pallaga kira boshlaganidan terisiga sig'mas darajada sevinib, Saveliy amakining qulog'iga shivirladi.
— Rostini aytsam, ular haq. Men birmas, ikki mentni tinchitganman. Faqat ikkinchisini daryoga uloqtirishga ulgurovdim. Shuning uchun darrov aniqlasha olmay qolishgan. Endi esa kimdir jasadni daryodan topib olgan bo'lsa, surishtirib mengacha yetishibdi-da qizig'arlar!
— Yashavor shovvoz, — deya uning yelkasiga shapatiladi Saveliy amaki. — Boplabsan! Senga hurmatim yanayam oshdi. Aslida-chi… Menam sendan battar ahvoldaman.
— Nega? — xuddi qiziqsingan kabi qariyaga qattiq tikildi Mehmonali. — Tinchlikmi?
— E, mana shu mentlarning dastidan bo'larim bo'ladi shekilli. Uch murdani bo'ynimga yuklashmoqchi. To'g'ri, aslida shunday. Uchtasini tinchitganman. Lekin faqat bittasini bo'ynimga oldim. Qolganidan tonib turibman. Shuning uchunam SIZO da ushlab turishibdi. Yo'qsa, allaqachon zonaga jo'natgan bo'lishardi.
— Nima, sizam menga o'xshab ularni daryoga uloqtirganmisiz? — so'radi Mehmonali ish silliq bitayotganidan quvonib. — Yo yoqvorganmisiz?
— Rostini aytaymi?
— Ayting, ayting. Juda qiziqib ketyapman.
— Unda shu gap shu yerda qolsin, — dedi Saveliy amaki stol atrofida o'tirgancha qartabozlik qilayotgan aristonlarga ma'noli ko'z tashlab olgach. — Agar buni eshitib qolsa, mentlar meni zambarakning og'ziga boylab otadi.
— Bilasiz-ku, men sir saqlay olaman, amaki, — dedi Mehmonali jiddiylashib.
* * *
Rozi bo'lishdan boshqa yo'l qolmaganini Mehmonali tushunib yetgandi. Qarshisidagi zaxil yuzli bu yurtdoshi aytgan ishni bajarmasa, it kuniga solishi muqarrarligini sezib turardi. Shuning uchun gapni cho'zgisi kelmadi. Tavakkal qilishni ma'qul topdi.
— Roziman, — dedi u yer chizib. — Faqat o'sha gaplar oramizda qolsin, iltimos, aka!
— Albatta qoladi, — Tohir kaftlarini bir-biriga ishqalagancha joyiga borib o'tirdi. — Men so'z berdimmi, demak, so'zimda turaman. Qani, o'tir!
Mehmonali ortiqcha qarshilik qilib o'tirmay, turma boshlig'i ko'rsatgan kursiga cho'kdi.
— Saveliyni shunday gapga tutasanki, — uqtirishga tushdi u. — O'ziyam bilmay qolsin tilidan ilinganini! Shu bachchag'arni deb necha marta tergovchi almashtirildi. Baribir bo'yniga olmayapti.
— Men… Harakat qilaman, — dedi Mehmonali asabiy lab tishlab. — Harakat qip ko'raman!
Turma boshlig'i nimadir yodiga tushgandek dast o'rnidan turdi-da, orqaroqda turgan temir sandiqni ochib ichidan diktofonni olib Mehmonaliga uzatdi.
— Manavindan foydalanishni bilasanmi?
— Bilaman, — dedi Mehmonali diktofonni qo'liga olarkan. — O'zimnikiyam boridi, kimgadir berovdim, qaytarmagan.
— Unda juda ustalik bilan ish tut. Kameraga kirmasingdan oldin diktofonni yoqqin-da, kissaga joylavol. Kameradagilarga umuman ko'rsatma. Ko'rib qolishsa, kallangminan javob berasan. Uqdingmi?
Mehmonali so'zsiz bosh irg'ab turma boshlig'ining savoliga javob qaytardi.
— Barakalla, — dedi u Mehmonalining yelkasiga qoqib. — Saveliyni ilintirib ber qarmoqqa! Ishni qoyillatsang, keyingi hayotingni o'ylab ko'ramiz. Balki… Qaysidir yaxshiroq kameraga o'tkazarmiz… Xullas, ko'ngling to'q bo'lsin! Endi bor! Omadingni bersin, hamshahar!
* * *
Mehmonali ham anoyi emas. Turmadagi bu taxlit ishlar, gap-so'zlar haqida ko'p eshitgan. Chuv tushib qolganlar, sirli ishini sezdirib qo'yib aristonlarning g'azabiga uchraganlar haqida ham gapirib berishgan. Samad ham turma sirlarini shipshitayotib, ayni «stukach»lik masalasida ham aytib ogohlantirgandi. «Stukach», ya'ni, to'porichasiga aytganda, ikkiyuzlamachilar hech qachon jinoyat olami vakillari orasida hurmat topa olmasligini gapirgandi…
Shunday xayollar iskanjasida kamerasiga yetib keldi. Soqchi shosha-pisha kamera eshigini ochdi-da, sovuqqon va zardali ohangda buyurdi:
— Kir!..
Mehmonali kirishdan oldin epchillik bilan diktofonni yoqdi-da, kissasiga qayta joyladi. Shundan keyingina buyruqni ado etdi…
Kameradoshlari uni ko'rgach, birinchi galdagidek qiziqish bilan boqishmadi. Saveliy amaki ham karavotida qanday cho'zilib yotgan bo'lsa, shundayligicha yotaverdi. Faqat bir-ikki tomoq qirib oldi xolos.
Ishni tezlashtirish lozim edi. Turma boshlig'i kechki yo'qlamadan keyin yana chaqirtirishini aytgan. Shoshilmasa, ulgurmaydi. Ulgurmasa, turma boshlig'i shubhalana boshlaydi. Imi-jimida aristonlar bilishi kerak bo'lmagan gaplarni tarqatish payida bo'ladi. Shularni o'ylab karavotiga cho'kdi. Ammo ilkis yana o'rnidan qo'zg'aldi. Go'yo asabiylasha boshlagan bo'lib, bir necha marotaba kameraning uyog'idan buyog'iga borib keldi.
Aristonlar hayron bo'lishmasdi. Unga yotgan yerlarida hissiz qarashardi. Mehmonali payqagan bo'lsa-da, tusini o'zgartirmasdan, eshitilar-eshitilmas so'kindi.
— Itdan tarqagan ment! Iflos! Meni kim deb o'ylayapti o'zi bular? Aniqlab bo'psan! Hayotda aytmayman sen kutgan gapni! He enangni!..
Ana shu so'kinishlari ish bera boshlagandek bo'ldi. Saveliy amaki dast o'rnidan turdi-yu, bir muddat Mehmonaliga sirli nigohlarini qadagan ko'yi sukut saqladi. So'ngra karavotdan pastga tushib unga yaqin keldi.
— Nima bo'ldi, Mehmon? Nega asabiysan? Nima gap o'tdi?
Mehmonali qariyaga ta'sirini o'tkaza olganidan quvonib battar jig'ibiyron bo'la boshladi.
— E, anavi turma boshlig'ini so'kyapman, — dedi u mushtlarini tugib. — Bo'ynimga yana bir qotillikni ilishga chog'lanibdi xunasa!
— Ie, — hayron bo'lib unga qattiqroq tikilib qaradi Saveliy amaki. — Nega unaqa qiladi u haromi? Turma boshlig'ining tergovga aralashishga haqi yo'q-ku! Aytmadingmi shuni?
— Tergovchi yonidaydi, — dedi Mehmonali o'zini battar alamzadalikka solib. — Ikkovlashib qonimni ichishdi. Ikki soat ichida yana chaqirisharkan. Agar bo'ynimga olmasam, umrimni karserda chiritarkan.
Saveliy amaki kameradagi boshqa mahbuslarga bir-bir qarab oldi-da, stol tarafga ishora qildi.
— Ochig'i, o'g'lim, bachchag'ar turma boshlig'i ziyofatning beliga tepdi. Kelinglar, birgalikda ziyofatimizni oxiriga yetkazib qo'yaylik!..
Aristonlar darrov stol qarshisida hozir bo'lishdi. Kimdir ko'rpa ostiga berkitilgan bir shisha ichkilikni keltirib stol ustiga qo'ydi. Yana kimdir gazak uchun qora non keltirdi.
Shu ko'yi ular yarim soatcha o'tirishdi. Ichkilikning ko'proq qismi Mehmonali va Saveliy amakiga berilgani sababmi, ularning kayfi oshib, yanada yozila boshlashdi.
— Yur, sen bilan endi nariroqda suhbatni davom ettiramiz, — deya o'rnidan qo'zg'aldi Saveliy amaki. — Sen Mehmon, ja shinavanda suhbatdosh chiqib qolding. Sendaqalarni hurmat qilaman, ha!
Mehmonaliga ayni shu kerak edi. Borib Saveliy amakining ro'parasidagi karavotga cho'kdi.
— Menga ishonasan-a? — so'radi Saveliy amaki shivirlab. — Gapir, qahramon, ishonasanmi menga?
— Albatta ishonaman, — dedi kulimsirab Mehmonali. — Birinchi ko'rishdayoq ajoyib inson ekaningizni ilg'aganman.
— Barakalla. Xo'sh, unda tergovchiga aytmaganlaringni menga ayt! Aslida o'sha bo'yningga qo'ymoqchi bo'lishayotgan ikkinchi qotillikkayam qo'l urganmiding? Yo haqiqatan…
Mehmonali suhbat xuddi o'zi xohlagandek avj pallaga kira boshlaganidan terisiga sig'mas darajada sevinib, Saveliy amakining qulog'iga shivirladi.
— Rostini aytsam, ular haq. Men birmas, ikki mentni tinchitganman. Faqat ikkinchisini daryoga uloqtirishga ulgurovdim. Shuning uchun darrov aniqlasha olmay qolishgan. Endi esa kimdir jasadni daryodan topib olgan bo'lsa, surishtirib mengacha yetishibdi-da qizig'arlar!
— Yashavor shovvoz, — deya uning yelkasiga shapatiladi Saveliy amaki. — Boplabsan! Senga hurmatim yanayam oshdi. Aslida-chi… Menam sendan battar ahvoldaman.
— Nega? — xuddi qiziqsingan kabi qariyaga qattiq tikildi Mehmonali. — Tinchlikmi?
— E, mana shu mentlarning dastidan bo'larim bo'ladi shekilli. Uch murdani bo'ynimga yuklashmoqchi. To'g'ri, aslida shunday. Uchtasini tinchitganman. Lekin faqat bittasini bo'ynimga oldim. Qolganidan tonib turibman. Shuning uchunam SIZO da ushlab turishibdi. Yo'qsa, allaqachon zonaga jo'natgan bo'lishardi.
— Nima, sizam menga o'xshab ularni daryoga uloqtirganmisiz? — so'radi Mehmonali ish silliq bitayotganidan quvonib. — Yo yoqvorganmisiz?
— Rostini aytaymi?
— Ayting, ayting. Juda qiziqib ketyapman.
— Unda shu gap shu yerda qolsin, — dedi Saveliy amaki stol atrofida o'tirgancha qartabozlik qilayotgan aristonlarga ma'noli ko'z tashlab olgach. — Agar buni eshitib qolsa, mentlar meni zambarakning og'ziga boylab otadi.
— Bilasiz-ku, men sir saqlay olaman, amaki, — dedi Mehmonali jiddiylashib.