Tasodifiy hikoya: taksis dustim nomidan
birkun kun yulga chiqsam shahar sentiridan uhkishi mindi bir kelinchak ikki erkak yulda ikki erkak t...davomi

ko'nglidagi g'ashlik tumani tarqab, ancha yengil tortgandi. Chunki to'yda bugun Durdona bo'lmaydi. Murod boshqa raqqosa olib kelishni xohlamadi. Yana janjal chiqishidan cho'chidi.
Manzura haqiqiy erkinlikni soniya sayin chuqurroq his etib, Xursandbek hofizning nolalariga quloq berdi. Nolalarning mahzun va dardliligidan qalbi mumdek erib, vujudida titroq tuydi. Qo'shiqdagi har bir satr unga bolaligini, yaqin o'tmishini eslataverdi. Ko'z o'ngida ammasidan yetgan zahmatlar gavdalandi. Ilhomi bor bo'yini chulg'ab, tezroq o'rtaga chiqishni, eshilib-eshilib, kuyib-kuyib raqs tushishni ixtiyor eta boshladi. Raqs tushsa, barcha alamlari tarqaydigandek bo'laverdi.
Nihoyat unga navbat yetdi. O'zi sevgan qo'shiq musiqasi yangray boshlagach, odatiga ko'ra o'rtaga chiqdi-da, raqs boshlashdan burun to'rt tomoniga egilib salom qildi. Chiroyli va bejirim salomdan to'yxona larzaga keldi. Olqishlar, qarsaklar, hushtaklar-u, qichqiriqlar sadosi ostida raqs tushishni boshladi…

* * *

Baxtga qarshi bugungi to'yga tashrif buyurgan boyvachchalar insof va tavfiqdan uzoqroq chiqib qoldi.
To'y tugab, kelin-kuyov chimildiqqa kuzatib qo'yilgach, odatda otarchilarga kechki taom tortilardi.
Taom alohida xonada, to'y egasining ikki-uch vakili ishtirokida tanovul qilinardi.
Ammo bu gal vaziyat boshqacharoq kechdi. Hali asbob-uskunalarni yig'ib ulgurmay, Murodni kimdir chetga tortdi.
— Raqqosangizni boy akalar so'rashyapti, — dedi u atrofga alanglab. — Rozi qilishadi. Hofiz ikkovlari yarim soatgina xizmat qilib berishlari lozim ekan.
— Gap bo'lishi mumkinmas, — dedi Murod jilmayib. — Bajonidil xizmatda bo'lishadi. Hozir borishadi.
— Men birga olib ketishim kerak ekan. Ular qo'shninikida o'tirishibdi. Kutishyapti.
Murod ortiq bir so'z demadi. Ildam yurib borib Manzura va Xursandbek hofizni yetaklab keldi.
— Mana, biznikilar tayyor, — dedi vakilga jilmayib. — Faqat… Uzoq qolib ketishmasa bas. Balki… Men ham birga borarman.
— Shart emas, — dedi vakil. — Yo bizga ishonmayapsizmi?
— Yo'g'-e, — dedi Murod bosh qashib. — O'libmanmi sizlarga ishonmay? Shunchaki… Mayli, boraveringlar, fayzini bersin!..

* * *

Ular kirib borgan xona o'rtasiga uzun xontaxta qo'yilib, usti noz-ne'matlarga to'la edi. Xontaxta atrofida o'n chog'li shirakayf erkak o'tirar, hammalari bashang kiyingan, ba'zilarining dimog'i osmonligi ko'z qarashlaridanoq sezilardi.
— O', — deb yuborishdi ular baravariga hofiz va Manzura kirib kelganini ko'rib. — Kelishdi! Kelishdi!..
Poygakda o'tirgan o'rta yashar erkak dast o'rnidan turdi-da, Xursandbek hofizga yuzlandi.
— Hofiz, sen buyoqqa kel, — uning tirsagidan tutib burchakka yetakladi. — Mana shu yerda turib ashulangni aytasan! Mehmonlarimiz qaysi ashulani buyurishsa, o'shani aytasan. Yallaching esa…
U so'zini tugatib ulgurmadi. To'rda o'tirgan gavdali, bo'yinbog' taqqan erkak Manzurani o'tirgan yeridan qoshiga chorladi.
— Qani, qizaloq, buyoqqa kelaqol!
Bo'yin tovlashga, rad etishga hech kim haqli emas. Aks holda pulsiz qoladi va sharmandalarcha haydalishi ham hech gap emas.
Manzura asta boyvachchaning tepasiga yaqin bordi.
Erkak kissasini kovlab bir dasta besh mingtalik chiqardi va yonidagilarga kulib qo'yib Manzuraning tirsagidan tutdi-da, tizzasiga o'tqazib oldi.
Bu raqqosalik ko'chasiga kirgandan beri birinchi marta o'zini qafasdagi qushdek his etishi edi.
Hali erkak quchog'ini ko'rmagan Manzura beixtiyor titrab ketdi-yu, biroq darrov o'zini tutib boyvachchaga jilmayib boqdi. Erkak esa qo'lidagi g'ijimlangan pullarni sira tap tortmay Manzuraning koftasi ichkarisiga soldi. Keyin belidan yengil quchib hofizga yuzlandi.
— «Munojot»ni boshla! Yaxshilab ayt, hofiz! Bi-ir mazalashayli-ik!..

* * *

Manzura uyiga yetib kelganda soat tungi ikkidan oshayozgandi. Yo'l bo'yi o'zidan o'zi nafratlanib keldi. Bu nafrat hali-veri tarqaydiganga o'xshamasdi.
Hatto, xayolida begona erkak, fahsh, yuzsizlik domiga tushib ko'rmagan qiz bugun to'yda ixtiyoridan chetlashga majbur etilgandi. U og'zidan ko'pik sachratib bo'lar-bo'lmas gaplar, kulgilarga erk bergan ko'zi och erkaklarning barcha xohishlarini so'zsiz ado etdi. Ular xohlagancha raqs ijro etdi. Aynan ular so'ragan muqomlar, qochirimlarga zo'r berdi. Natijasini bo'lsa, Murodning qo'liga topshirilgan katta yelim xaltada ko'rdi. Bu pullarning hammasini o'z hayosi, ori, nomusi va vijdonidan yuz burish evaziga qo'lga kiritgandi.
«Qanchalar razilman-a, — o'ylardi u karavotida chalqancha yotgan ko'yi shiftga hissiz tikilib. — Qishloqdagilarning arz-dod qilganlaricha bor. Mendaylarni osib o'ldirsa kam. Mendaqalar shafqatga, mehrga loyiq emas. O'ldirsinlar, osib o'ldirsinlar!..
Shu xayollar changalida to'lg'ona-to'lg'ona uxlab qoldi…
Tush ko'ribdi. Tushida onasi rahmatli nuqul uni tortqilar, «Qoch! Qoch!» deb baqirgancha achchiq-achchiq yig'larmish.
— Ena, qo'yvoring meni! Qo'yvoring! — Manzura onasining qo'llarini nari surib o'zini chetga olarmish-u, kuchi yeta qolmasmish.
Sal o'tib otasi paydo bo'libdi. Onasining qilayotgan ishini ko'ribdi. Lekin yordamga shoshilmabdi. Aksincha xoxolab kulgancha uni tezlayveribdi.
— Qattiqroq bo'g', qattiqroq, — qichqiribdi xotiniga. — Bu bizni sharmanda qildi! Do'zaxi bu, do'zaxi! Tezroq olovga olib bor! Kuysin, tutablar kuysin!..
Otaning so'zlaridan shijoati ikki hissa oshib, onasi uni hov naridagi olov tomon sudraklab ketibdi.
Olov qa'rida Manzura kabi qizlar juda ko'p emish. Ular har kuyganda ayuhannos solib dodlashar, hech kim ularga e'tibor qilmasmish…
Ona Manzurani sudrab boribdi-da, olov iskanjasiga uloqtiribdi. Shu zahoti moviy alanga qizni zabtiga olibdi.
— Voy-do-od! Yordam beri-ing, yorda-am!..
Bu hayqiriq tushida emas, o'ngida jaranglagandi. Manzura jonholatda ko'zlarini ochdi. Xona qora tutunga to'lgan, bo'g'ilib-bo'g'ilib yo'talardi. Hech narsani ko'rib bo'lmasdi. Xonaning bir burchi yonib, olov tobora Manzura tomon o'rlardi.
Shu payt ustiga qopmi, yo boshqa matomi yopgan kimsa yugurib kirdi-da, Manzurani dast ko'tarib oldi va tashqariga chopdi. Manzura hech narsani idrok eta olmas, tutun borgan sari ko'proq ichiga to'la boshlar, yo'tali kuchaygandan kuchayib borardi.
Xayriyat, qisqa muddat ichida bu kimsa Manzurani katta ko'chaga olib chiqdi. Shundagina ko'rdiki, uy, ota-onasining izlari, iforlari va nafaslari qolib ketgan qadrdon hovli olov iskanjasida qolibdi…
Sal o'ziga kelgach, angladi. Uni ichkaridan olib chiqqan kimsa begona emas, sinfdoshi Botir ekan.
Xayriyatki, Manzura aytarli jarohat olmabdi. Yuziga, bilaklariga alanga sal tegib o'tibdi.
Botir shoshilinch ariqdagi suvdan kaftlarini to'ldirib oldi-da, Manzuraga ichira boshladi.
— Suvni ichishing kerak, — derdi u titrab. — Ichaqol! Yuraging sal tinchlanadi!..
Hovlida esa yovvoyi olov soniya sayin kuchliroq gurillar, molxonadan tortib, uylargacha qora tutun va qip-qizil o't iskanjasida qolgandi. Aksiga olgandek, sharqdan qibla tarafga qarab shabada esa boshladi. Olov shabada yetagida qo'shni hovliga ham o'rladi…
Bilmaydi, qancha o'tirdi, nimalar dedi-yu, kimlarga so'z qotdi…
Qishloq oyoqqa turganini