Tasodifiy hikoya: Aziza... Muqaddimi (fikrlar uchun).
Aziza... Muqaddima: singlim, ilk ko'rishish. 2019-yil, kuz... Atrof sap-sariq, qadam tashlaganingizda qurigan, ho'l barglarni bosib, Anhor bo'yida sayr qilish... Negadir, shu 20 yoshga kirib, shu Toshkentda tug'ilib, biron marta shu Anhor bo'yida sayr qilmabman. Hayot majbur qildi, shu katta shaharda shu Anhordan boshqa dardkash topilmadi. Aynan shu kuni, hayotimda oilam deb atay oladigan yagona oila a'zoyim singlim olamdan o'tti. Yig'lay olmadim, shunchaki tildan qoldim... 3 kundan beri hal...davomi

Ertami-kechmi, meni topa olishmagach, baribir bas qilishadi bu ishni. Hozirgi joyimdan yaxshirog'i yo'q. Axir, haftalab shu yerda turib kuzatishmaydi-ku!..
Oradan bir soatcha vaqt o'tib mashinalarning ba'zilari jo'nab ketishdi. Ularning o'rniga boshqalari kelib qatorga qo'shilishdi. Projektorlar yoqildi. Eng yomoni, ikkita ZIL zavod hovlisidan chiqib kelib men yashiringan joy yaqinida to'xtadi. Ular shunchalik yaqin ediki, tupursam, tupugim g'ildiraklariga bemalol tegardi. Haydovchilar va yana bir necha qurollangan erkaklar mashinalar atrofida aylana boshlashdi. Gap-so'zlaridan bildimki, qidiruv ular uchun ham kutilmaganda boshlanibdi. Hozir buyruqni kutishayapti ekan.

* * *
Tong otdi. Mashinalar hamon joylarida qotib turishardi. Faqat odamlar soni kamaydi.
Yo'q, nimadir qilishim kerak. Bu taxlit yana bir kunni o'tkazishni sira-sira istamayman. Emaklab ko'zdan g'oyib bo'lishim ham qiyin edi. Kuzatuvchilar shundoqqina yonimda izg'ib yurishibdi.
Kechasi unchalik katta bo'lmagan ilonni tutdim. Soqchilardan biri men yotgan chuqurga yaqin kelib qolganda ilonni oyoqlari ostiga irg'itdim. Soqchi birdan orqasiga o'girildi-yu, ro'parasida zaharli ilon boshini ko'targancha qotib turganini ko'rib mashina tomon chopdi. Sheriklari uning ustidan rosa kulishdi.
To'g'ri, bu ishim o'zim uchun ham sal bo'lmasa fojiali tugayozdi. Jahl otiga mingan boyagi qo'riqchi ortga qaytdi-da, ilonga qarata avtomatdan o'q uza boshladi. Xudo ko'rsatmasin, ilon men yotgan chuqurga tushsa…
Ko'z ochib yumguncha o'q ovozini eshitgan rahbarlari chopib kelishdi. Soqchini jazolashdi ham…
Kelasi tun men idishimdagi suvning so'nggi tomchilarini ichib tugatdim. Juda uyqum kelardi. Nima bo'lsa bo'lar dedim-u, uxlashga qaror qildim. Yo'q, qotib uxlash bizga umuman taqiqlangan. Shuning uchun kursda zarur bo'lib qolganda ora-sirada besh-olti daqiqadan uxlab olishga o'rgatishgan. Jussamni xurrak otmaydigan holatga keltirib oldim-da, ko'zlarimni yumdim. Baribir o'rganganimdek, har besh daqiqada ko'z ochar, va atrofni kuzatgan bo'lib qaytadan uyquga ketardim.
Ertasi kuni issiqdan azoblana boshladim. Terlamasdim. Ichimda ortiqcha suyuqlik qolmagandi terlashga. Faqat isitmam qirqqa chiqa boshladi. Agar yana ikki kun shu taxlit yotsam, o'lib ketishim hech gap emasdi. Bazo'r ochilib yumilayotgan ko'zlarim bilan ko'rdimki, qurollangan kishilar nimanidir aniqlashgan va soqchilar sonini yana ko'paytirishgan…

* * *

Shu ko'yi kunni kech qildim. Juda chanqagandim. Nima qilay?.. O'ylay-o'ylay, oyoqlarim, qo'llarim atrofida o'rmalab yurgan qo'ng'izlarni tutib so'rdim. Maqsadim chanqoqni sal bo'lsa-da qondirish edi. Hayotga bo'lgan qiziqishim ham so'nib borardi. Lekin anavilarning qo'lida emas, yaxshisi, mana shu yerda, mana shu ahvolda o'lishni afzal deb bilardim. Shunday ekan, chidashga majburman.
Afsuski, ular boshqacha yo'l tuta boshlashdi. Zavod hovlisidan traktor olib chiqib, orqasiga og'ir bir temirni mahkamlashdi. Traktor o'rnidan qo'zg'aldi. Uning orqasiga mahkamlangan temir yo'lida uchragan jonli-jonsiz narsani yo'q qilib borardi.
Ha, ular mening qaerdaligimni bilganga o'xshaydi.
Xo'sh, endi nima qildim?.. Biror yo'lini topmasam, hozir-hozir traktor chuqurni yer bilan bitta qilib ketadi. Yo soqchilardan birini imi-jimida yo'q qilib kiyimlarini kiyib olaymi? Yo'q. Uni yuzidan taniydi hammasi. Chuqurni yanada ichkariroqqa qarab kovlaymi? Traktorni qo'lga olaymi? Qaysisiningdir avtomatini tortib olib hammani baravariga o'qqa tutaymi? Ha, topdim. Mashinalardan birini olib qochaman. Buning uchun chuqurni boshqa joydan, iloji bo'lsa, mashinalarga yaqin yerdan kovlab, o'sha yerga berkinishim va qulay fursatni kutishim lozim.
Chuqurdan chiqdim-u, mashinalar tomon emaklay ketdim.
Ana, uch metrlar naridan bittasi o'tib ketdi. Meni sezmadi. Agar hatto bir millimetrga tezroq emaklaganimda sezib qolishi aniq edi. Yaxshiki, kursda o'rgatilganidek, juda sekinlik bilan emaklayotgandim.
Mana, nihoyat mashinaga yetib keldim. Shundan so'ng emaklash tezligimni oshirdim. Endi hammasi qanday himoya nuqtasini o'ylab topishim bilan bog'liq.
Mashinaning yonginasidan tor qilib chuqur kovlay boshladim. Kovlab bo'lgach, chuqurga tushdim. Boshimni tuproq bilan berkitdim. Faqat nafas olib turish uchun ingichka teshik qoldirdim…

* * *
Chuqurda o'tirganimcha hech bir harakatsiz tosh qotaman. Bu holat ayniqsa, necha kunlab chuqurda qimirlamay o'tirishlardan so'ng oson kechmasligi aniq. Bilaman, odam uzoq chidash bera olmaydi. Chidashi uchun o'z holatini xuddi qish bo'yi uxlaydigan hayvon tusiga kiritishi lozim. Men yurak urishimni sekinlashtirishim, tomirlarimda oqayotgan qon tezligini kamaytirishim kerak. Faqat quloqlarimnigina tinch qo'ysam bas. Chunki, ular menga tashqaridagi tovushlarni yetkazib, nimalar bo'layotganidan ogoh etib turadi. Qolgan a'zolarim, mayli, uxlashsin.
Kunduz. Shu atrofdan traktor o'tib ketdi. Mashinaning motorini o'chirishdi. Adashmasam, balonlarini damlashdi. Eng asosiysi, haydovchi ahmoqlik qilib mashinani yurg'azib yubormasa bo'ldi. Yo'qsa, meni yer bilan bitta qilib ketadi.
Tun. Sekin o'rnimdan turib mashinani kuzatdim. Xayriyat, haydovchi yo'q ekan. Motor buzilganiga amin bo'lgach, chuqurga qaytdim.
Kunduz. Yana uyoqdan-buyoqqa yurishayapti. Kelayotgan hidlarga qaraganda, sigaret chekishayotganga o'xshaydi. Ularga yaxshi. Men-chi? Shunchadan beri chuqurda och-nahor o'tiraverib, o'n kiloga ozib ketdim-ov!..
Tun. Ehtiyotkorlik bilan mushaklarimni ishga soldim va shu ko'yi jismoniy mashqlar qilishga urinib ko'rdim.
Kunduz. Azbaroyi chanqaganimdan tez-tez hushimdan ketib qolayapman. Lekin bilamanki, zahirada yana kuchim bor. Hali tirikman.
Mashinalar deyarli ketishdi. Faqat darvoza ro'parasida oxirgilari qoldi. Ular mening «Zil»larimning yonidan joy egallashdi. Ertaga ular ham ketishsa, tamom! Men bu jangda mag'lub bo'laman. Afsuski, orqaga yo'l yo'q. Kuchim ham qolmagan. Axir, besh kundan beri xuddi o'lik shaklida yotdim! Nimayam qilardim? Ajal men uchun juda qadrdon bo'lib qoldi. U meni qo'rqitmay qo'ydi, dahshatga solmaydi. Hatto, o'zimning ham o'rnimdan turgim kelmaydi.
Shunda dushmanim menga yana bir imkon yaratib qo'ydi. Ha, xato qildimi, yo atayin shunday yo'l tutdimi, ishqilib, mashinalarni ketishga buyurdi. Traktorni ham hovliga olib kirib ketishdi. Faqat mening tepamdagi buzuq mashinagina qoldi. Bu imkoniyatdan foydalanib qolmaslik g'irt ahmoqlik bo'lsa kerak. Ha, yo chuqurni o'zgartirishim, yo…
Atrofni ko'zdan kechirdim. Hammayoqqa chiroq qo'yib tashlashgani sabab, kuzatish juda osonlashgandi. Ohista borib mashinaning ostki qismiga mahkam yopishgancha osilib oldim. Buning hayron bo'ladigan joyi yo'q edi. Negaki, ertalab chuqurdan chiqish xavfli. Ko'rib qolishlari hech gap emas.
Shu ko'yi tunni o'tkazdim. Baxtimga erta tongda kimlardir mashinani uzoq vaqt kovlashtira-kovlashtira, oxiri tuzatishdi. Motorga o't qo'yildi. Men bo'lsam, xursandligimdan qo'llarimning uvishib qolganini ham butkul unutgandim.
Nihoyat mashina o'rnidan qo'zg'aldi. «Zil» darvozadan o'tib to'xtadi. Qo'riqchi